Welcome!

By registering with us, you'll be able to discuss, share and private message with other members of our community.

SignUp Now!

نقش رستم

اطلاعات موضوع

Kategori Adı استان فارس
Konu Başlığı نقش رستم
نویسنده موضوع v!olet
تاریخ شروع
پاسخ‌ها
بازدیدها
اولین پسند ارسالی
Son Mesaj Yazan v!olet

v!olet

مــدیـر بـازنشـسـتـه
تاریخ ثبت‌نام
Jun 26, 2013
ارسالی‌ها
1,388
پسندها
192
امتیازها
0
محل سکونت
تو قلب عشقم
وب سایت
www.biya2forum.com
تخصص
...
دل نوشته
نیستی خودت کنارم و صدات همش تو گوشمه
بهترین اخلاقم
...
مدل گوشی
سیم کارت
تیم ایرانی مورد علاقه
برند گوشی
تیم باشگاهی مورد علاقه
تیم ملی مورد علاقه
جنسیت
نوع آنتی ویروس
ماه تولد

اعتبار :

پیشگفتار
نقشِ رُستم نام مجموعه*ای باستانی در روستای زنگی*آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت استان فارس ایران است که در فاصلهٔ ۶ کیلومتری از تخت جمشید قرار دارد. این محوطهٔ باستانی یادمان*هایی از عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده*است و از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا ۶۲۵ میلادی همواره مورد توجه بوده*است زیرا آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی، نقش برجسته*های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش*برجستهٔ ویران*شده*ای از دوران عیلامیان در این مکان قرار دارند و در دورهٔ ساسانی، محوطهٔ نقش رستم از نظر دینی و ملی نیز اهمیت بسیار داشته*است.

در گذشته، نام این مکان سه*گنبدان یا دوگنبدان بوده*است که در بین مردم منطقه، به نام*های کوه حاجی*آباد،کوه استخر یا کوه نِفِشت نیز خوانده می*شد و احتمالاً نام نقش رستم پس از آنکه ایرانیان بین رستم، پهلوان شاهنامه و سنگ*نگاره*های شاهان ساسانی ارتباط برقرار کردند به این مکان داده شد.

قدیمی*ترین نقش موجود در نقش رستم مربوط به دورهٔ عیلام است که نقش دو ایزد و ایزدبانو و شاه و ملکه را به*تصویر کشیده بود ولی بعدها در دورهٔ ساسانی، بهرام دوم بخش*هایی از آن را پاک کرد و نقش خود و درباریانش را به جای آن تراشید. کعبه زرتشت بنای سنگی و بُرج*مانند موجود در این محوطه*است که به احتمال زیاد در دورهٔ هخامنشی ساخته شده بود و کاربرد آن تاکنون مشخص نشده است؛ بر سه گوشهٔ این بنا دو کتیبه از شاپور اول و کرتیر نوشته شده*است که از نظر تاریخی ارزش زیادی دارند. چهار آرامگاه دخمه*ای در سینهٔ کوه رحمت کنده شده*اند که متعلق به داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یکم و داریوش دوم هستند که همهٔ آن*ها از ویژگی*های یکسانی برخوردارند.

اردشیر بابکان نخستین کسی*ست که در این محوطه، سنگ*نگاره*ای تراشید و صحنهٔ تاجگیری*اش از دست اهورامزدا را ثبت کرد. پس از وی نیز شاهان ساسانی صحنه*های تاجگذاری*شان یا شرح نبردها و افتخارتشان را بر سینهٔ کوه نقش کردند. اینکه اردشیر و پسرش شاپور دوم نقش*برجسته*هایی را در کنار نقش*برجسته*های همتایان هخامنشی خود در نقش رستم تراشیدند، احتمالاً نشان از راهکردی فرهنگی و سیاسی در تقلید از گذشته داشته*است.
نام و پیشینه
نقش رستم در شمال مرودشت و در فاصلهٔ ۶ کیلومتری از تخت جمشید بر دنبالهٔ کوهی که مردم محلی آن را حسین*کوه می*خوانند، واقع شده*است. وقتی بر سکوی تخت جمشید قرار بگیریم، حسین*کوه را به*خوبی می*بینیم که به*صورت سه صخرهٔ بزرگ سر بر هوا کشیده*است، به همین دلیل در گذشته به آن سه*گنبدان می*گفته*اند.[۱] حسین*کوه و محوطهٔ نقش رستم در بین مردم محلی به کوه حاجی*آباد، کوه استخر یا کوه نِفِشت معروف است ولی کتزیاس از آن با نام کوه دوگنبدان یاد می*کند و می*گوید:[۲] «کالبد پادشاهان ایران را به پارس برده، در کوه دوگنبدان به*درون آرامگاه می*گذاشتند. داریوش فرمان داد تا در کوه دوگنبدان آرامگاهی درآوردند. این کار چنانکه خواست وی بود، انجام شد.» دیودور سیسیلی (کتاب ۱۷، بند ۷۱) نیز آرامگاه*های نقش*رستم را این گونه یاد کرده*است که راهی برای ورود به آرامگاه*ها نبوده و تابوت را با اسبابی به درون مقبره وارد می*کردند.[۳]

احتمالاً سنگ*نگاره*های شاهان ساسانی، که یادآور و تداعی*کنندهٔ جنگ*ها و پیروزی*های رستم، پهلوان بزرگ شاهنامه بود، باعث شد تا ایرانیان این سنگ*تراشی*ها را که چیرگی پهلوانان بر دشمنان را نشان می*داد، نقش رستم بنامند.[۴] اردمان و اشمیت بر این باورند که اهمیت نقش رستم به آن حد بوده*است که تصاویر سازه*های برج*شکل بر روی نخستین سری سکه*های ضرب شده در تاریخ ایران (۳۰۰ تا ۱۵۰ پیش از میلاد مسیح) اشاره مستقیم به آن مکان داشته*اند.[۵] سازه*های پاسارگاد و نقش رستم از دیدگاه معماری نیز اهمیت دارند و بعدها خود الگویی برای ساخت سازه*هایی چون نیایشگاه نورآباد شدند.[۶]

دیوید استروناخ بر این باور است که سازه*های هخامنشی در پاسارگاد و نقش رستم می*توانسته*اند تاثیر پذیرفته از هنر اورارتویی در نیایشگاه*های برج*شکل اورارتو باشند.[۷] اما خانم هاید ماری کخ معتقد است که شکل آرامگاه*های هخامنشی در نقش رستم، کاملاً ابتکاری و حاصل نوآوری داریوش بزرگ بوده*است.[۸]

نشانه*ای از آنکه اردشیر بابکان اطلاعات دقیق و یا آگاهی روشنی دربارهٔ هخامنشیان می*داشت در دسترس نیست. اما این حقیقت که او و پسرش شاپور دوم نقش*برجسته*هایی را در کنار نقش*برجسته*های همتایان هخامنشی خود در نقش رستم تراشیدند، نشان از راهکردی فرهنگی و سیاسی در تقلید از گذشته داشته*است.[۹]

کاوش*ها
تصویری از کاوش*های انجام*شده توسط مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو در محوطهٔ نقش رستم
نقش رستم برای نخستین بار در سال ۱۹۲۳ میلادی (۱۳۰۲ خورشیدی) توسط ارنست هرتسفلد بررسی و کاوش شد. هرتسفلد دیوارهٔ بیرونی سازه*های دژگونهٔ ساخته شده از آجرهای گلین مربوط به دوران ساسانی را بررسی کرد و بقایای برج و باروهایی که در دورهٔ ساسانی برای محافظت از این مکان به دور آن کشیده شده بود را از خاک بیرون آورد.[۱۰] همچنین، این محوطه در چندین فصل در بین سال*های ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۹ میلادی مورد کاوش گروه مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو به رهبری اریک فریدریش اشمیت قرار گرفت و آثار مهمی همچون نسخهٔ پارسی میانه کتیبه شاپور و برخی از سنگ*نگاره*های مدفون از دورهٔ ساسانی، در خلال این کاوش*ها یافت شدند.[۱۱] در کاوش*های مرکزی، اشمیت به یک ساختمان رسید و در بخش*های غربی بازمانده*های دو ساختمان ساخته شده از آجرهای گلین پیدا شدند. در غرب قلهٔ کوه، یک آب*انبار چندضلعی (با قطر ۷٫۲ متر) که از سنگ*های خود محل ساخته شده*بود از زیر خاک بیرون آورده شد.[۱۲]

نقش عیلامی
قدیمی*ترین نقش موجود در نقش رستم مربوط به دورهٔ عیلام است که بعدها بهرام دوم آن را محو کرد و نقش خود و درباریانش را جایگزین آن نمود اما اندکی از نقش پیشین سالم مانده*است و می*توان آن را با توجه به نقش*برجستهٔ کورنگان تا حدودی بازشناخت.[۱۳]

آنچه که از این نقش باقی مانده، دو ایزد و ایزدبانو را نشان می*دهد که بر روی تختی که پایه‏*های آن به*صورت مارهای پیچیده‏ است، نشسته*اند و در سمت راست و چپ آن*ها اشخاص دیگری ایستاده‏اند.[۱۴] در تصویر سمت راست، پیکر کامل مردی با ریش و موی بلند نقش شده که کلاه گردی به سر دارد و با یک بند، آن را بسته*است و ردای بلندی به*تن دارد. این مرد به حالت احترام دست*هایش را به سینه گذاشته و رو به خدایی دارد که نقشش محو شده*است.

در سمت چپ تصویر، اثر شخصی دیگر قابل تشخیص است که تاجی کنگره*دار بر سر نهاده و چهرهٔ ظریف و بی*ریشی دارد که زن بودن وی را نشان می*دهد. این*دو شخص را شاه و ملکه می*دانند که در پیشگاه ایزد و ایزدبانو در حال نیایش بوده*اند؛ از نقش ایزد و ایزدبانو اثرات اندکی به*جای مانده، ولی قابل تشخیص نیست.[۱۵]
آثار به*جامانده از نقوش عیلامی که در میان تصویر، نقش بهرام دوم مشخص است.
دربارهٔ پیشینه و تاریخ این نقش، عقاید مختلفی وجود دارد؛ ارنست هرتسفلد و هایدماری کخ قدمت آن را مربوط به ۴۰۰۰ سال پیش می*دانند[۱۶] اما شاپور شهبازی معتقد است که شکل کلاه پادشاه و تاج ملکه، همانند نقوشی هستند که تاریخشان حدود ۸۰۰ تا ۶۰۰ سال پیش از میلاد است و از سوی دیگر، تخت ایزد و ایزدبانو که به شکل مار است، همانند نقش*برجستهٔ کورنگان به حدود ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد بازمی*گردد. بنابراین نگاره*های عیلامی نقش*رستم در دو دورهٔ متفاوت کنده*کاری شده*اند.[۱۷] عیسی بهنام هم تاریخ این نقوش را حدود ۱۲۰۰ قبل از میلاد می*داند.[۱۸]


 
بالا پایین