Welcome!

By registering with us, you'll be able to discuss, share and private message with other members of our community.

SignUp Now!

اطلاعات موضوع

Kategori Adı نهج البلاغه
Konu Başlığı کتاب نهج البلاغه
نویسنده موضوع eLOy
تاریخ شروع
پاسخ‌ها
بازدیدها
اولین پسند ارسالی
Son Mesaj Yazan eLOy
E

eLOy

نهج البلاغه گزیده ای از خطبه ها، نامه ها و سخنان کوتاه علی ابن ابیطالب است که شخصی به نام سید رضی در قرن چهارم هجری قمری براساس ذوق ادبی شخصی خود فراهم آورده است.[۱]

محتویات

۱ ساختار
۲ نهج البلاغه و مشاهیر
۳ ترجمه های نهج البلاغه
۴ مآخذ و مدارک نهج البلاغه
۵ خطبه ها
۶ نامه ها
۷ جستارهای وابسته
۸ پانویس
۹ منابع
۱۰ پیوند به بیرون

ساختار

سخنان علی ابن ابیطالب در این کتاب بر در سه باب آمده است:
باب اول: خطبه ها و اوامر
باب دوم: نامه ها و رسائل و وصایا
باب سوم: کلمات قصار، حکمت آمیز و مواعظ

نهج البلاغه و مشاهیر

بسیاری از ادیبان طراز اول عرب از جمله عبدالحمید کاتب (قرن دوم)، جاحظ (قرن سوم)، قدامة بن جعفر(قرن چهارم)، ابن ابی الحدید (قرن ششم) و خلیل بن احمد فراهیدی(قرن هشتم) فصاحت کلام علی را ستوده اند. از جمله جاحظ در کتاب خود البیان والتبیین -که به شهادت ابن خلدون یکی از ارکان چهارگانه ادب محسوب می شود[۲]- با نقل یکی از سخنان علی می گوید ((اگر فقط همین عبارت به دست ما رسیده بود کفایت می کرد و برای دلالت داشتن بر فصاحت و بلاغت در عالی ترین مرتبه جای می گرفت و با وجود آن برای پی بردن به ارزش بلاغی سخنان علی به دیگر سخنانش نیاز نداشتیم.[۳]))

علی الجندی رئیس دانشکده علوم در دانشگاه قاهره در مقدمه کتاب " علی بن ابی طالب، شعره و حکمه " درباره نثر علی می گوید: «نوعی خاص از آهنگ موسیقی که بر اعماق احساسات پنجه می افکند در این سخنان هست، از نظر سجع، چنان منظوم است که می توان آنرا " شعر منثور " نامید.» شیخ محمد عبده از مفتیان پیشین مصر تصادفاً با نهج البلاغه آشنا شده، شیفتهٔ آن می شود و به شرح این مجموعه و تبلیغ آن در میان جوانان مصری می پردازد. وی در مقدمه شرح خود می گوید:«در همهٔ مردم عرب زبان یک نفر نیست مگر آنکه معتقد است سخن علی بعد از قرآن و کلام نبوی شریف ترین و بلیغ ترین و پرمعنی ترین و جامع ترین سخنان است.»[۴][۵]

ترجمه های نهج البلاغه

ترجمه های متعددی از این کتاب به فارسی در دسترس است که از آن میان می توان به ترجمه های سید جعفر شهیدی، علی نقی فیض الاسلام، جواد فاضل، محمد تقی جعفری، سید محمدمهدی جعفری، حسینعلی منتظری، حسین انصاریان و محمد دشتی از نهج البلاغه اشاره کرد. نهج البلاغه منظوم (خطبه ها) به‏اهتمام علی توکلی‏ گنابادی مهمترین اثر منظوم فارسی بر اساس نهج البلاغه است.

مآخذ و مدارک نهج البلاغه

علامه امینی در جلد چهارم کتاب الغدیر ۸۱ شرح نهج البلاغه را معرفی کرده است.[۶] معروفترین شروح نهج البلاغه شرح ابن ابی الحدید معتزلی بغدادی، شرح ابن میثم بحرانی، شرح خوئی و از معاصران، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه اثر شیخ محمدتقی جعفری و شرح نهج البلاغه تالیف شیخ محمد تقی شوشتری، را می توان نام برد.

نخستین گردآورنده کلمات قصار علی ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ صاحب (بیان و تبیین) درگذشتهً ۲۵۵ ه. ق می باشد. وی صد کلمه از کلمات قصار امیرالمؤمنین را انتخاب کرده و آن را (مطلوب کل طالب من کلام امیرالمومنین علی بن ابی طالب) نامیده است.
تاریخ نگاران و حدیث دانان دیگری نیز به گردآوری سخنان و اندرزهای علی اقدام کرده اند، برای نمونه قاضی محمد بن سلامه معروف به قضاعی درگذشتهً ۴۰۵ هجری مجموعه ای از سخنان امیرالمومنین علی را به نام «دستور معالم الحکم و مأثور مکارم الشیم» گردآوری کرده است[۷]. ترجمه این کتاب به زبان فارسی نیز به نام «قانون» چاپ شده است[۸]. بسیاری از خطب و نامه های نهج البلاغه پیش از آن در کتاب «الغارات» تالیف ابواسحاق ثقفی کوفی، از دانشمندان قرن سوم (متوفی ۲۸۳ هجری قمری) آمده است[۹]. همچنین بخش بزرگی از خطبه های توحیدی نهج البلاغه در کتابهایی که یک قرن پیش از نهج البلاغه تالیف شده، نظیر کتاب «الکافی» شیخ کلینی و «کتاب التوحید» شیخ صدوق آمده است.

علی بن حسین مسعودی مورخ بزرگ که تقریبا صد سال پیش از سید رضی میزیسته است (اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم) در جلد دوم کتاب معروف خود «مروج الذهب» می نویسد: «آنچه مردم از خطابه های علی در مقامات و حوادث مختلف حفظ کرده اند، بالغ بر چهارصد و هشتاد و اندی می شود. علی آن خطابه ها را بالبداهه و بدون یادداشت و پیشنویس بیان و انشا می کرد و مردم هم الفاظ آن را می گرفتند و عملاً نیز از آن بهره مند می شدند.» گواهی دانشمند متتبعی مانند مسعودی می رساند که خطابه های علی فراوان بوده است که سید رضی از این میان در نهج البلاغه تنها ۲۳۹ خطبه را نقل کرده، که جنبه ادبی قویتری را به انتخاب و تشخیص او داشته است.

کتاب های تحقیقی بسیار کاملی در مورد اسناد و مدارک نهج البلاغه انتشار یافته که از جمله مهمترین آنها سه کتاب «روات و محدثین نهج البلاغه» تالیف محمد دشتی و همکاران، «استناد نهج البلاغه» تالیف امتیاز علی خان عرشی و ترجمه دکتر آیت الله زاده شیرازی و «مصادر نهج البلاغه» تألیف سید عبدالزهرأ حسینی است.

خطبه ها

خطبه ۱: ستایش و تعظیم خداوندی، آفرینش جهان، فرشتگان، توصیفی از خلقت آدم، برگزیده شدن پیامبران، بعثت خاتم انبیاء، قرآن، انواع تکلیف، حج بیت الله الحرام.
خطبه ۲: سپاس او را گویم كه تتمیم نعمتش جویم و راه تسلیم به عزتش پویم. (پس از بازگشتش از صفین)
خطبه ۳: خطبه ای از علی معروف به خطبه شقشقیه
خطبه ۴: خطبه ای از علی که فصیح ترین کلام حضرت است و در آن مردم را موعظه می کند
خطبه ۵: سخنی از علی هنگامی که رسول خدا (ص) رحلت کرده بود و عباس و ابو سفیان بن حرب از او خواستند که به خلافت با او بیعت کنند.
خطبه ۶: سخنی از علی آنگاه که به او گفتند، از تعقیب طلحه و زبیر باز ایستد و بسیج نبرد با ایشان نکند
خطبه ۷: خطبه ای از علی که در آن پیروان شیطان را نکوهش می کند
خطبه ۸: سخنی از علی مقصودش زبیر است، در حالی که، مقتضی چنین سخنی بود
خطبه ۹: سخنی از علی در مورد صفت خود و دشمنش، و گویند درباره اصحاب جمل است
خطبه ۱۰: خطبه ای از علی
خطبه ۱۱: سخنی از علی به پسرش، محمد بن حنفیّه، هنگامی که در جنگ جمل رایت را به دست او داد
خطبه ۱۲: چون خداوند در جنگ جمل پیروزش گردانید، یکی از یاران گفتش ای کاش برادرم، فلان، می بود و می دید که چسان خداوند تو را بر دشمنانت پیروز ساخته است.
خطبه ۱۳: سخنی از علی در نکوهش بصره و مردمش
خطبه ۱۴: سخنی از علی در همین معنی
خطبه ۱۵: سخنی از علی درباره زمینهایی که عثمان در زمان خلافت خود به این و آن داده بود و امام (ع) آنها را به مسلمانان بازگردانید.
خطبه ۱۶: خطبه ای از علی هنگامی که در مدینه با او بیعت کردند
خطبه ۱۷: سخنی از علی در وصف کسانی که داوری میان مردم را به عهده می گیرند و شایان آن نیستند
خطبه ۱۸: سخنی از علی در نکوهش اختلاف علما در فتوا
خطبه ۱۹: سخنی از علی این سخن خطاب به اشعث بن قیس است. امام در کوفه بر منبر سخن می گفت. در سخن او عبارتی بود که اشعث بر آن اعتراض کرد و گفت یا امیرالمؤ منین اینکه گفتی به زیان توست نه به سود تو. امام تیز در او نگریست.
خطبه ۲۰: خطبه ای از علی که در آن از غفلت نهی کرده و به رجوع به خدا دعوت می کند
خطبه ۲۱: خطبه ای از علی که سخنی جامع در موعظه و حکمت است
خطبه ۲۲: خطبه ای از علی
خطبه ۲۳: خطبه ای از علی
خطبه ۲۴: خطبه ای از علی که کلام جامعی در سوغ دادن به جنگ با مخالف است
خطبه ۲۵: خطبه ای از علی، پیاپی به امیرالمؤ منین خبر می رسید، که اصحاب معاویه بر بلاد مستولی شده اند. عبید الله بن عباس و سعید بن نمران که کارگزاران او در یمن بودند، نیز بیامدند. بسر بن ابی ارطاة بر آنان چیره شده بود. علی (ع) در حالی که از درنگ اصحاب خود در امر جهاد، و مخالفت ورزیدنشان با راءی و نظر خود ملول شده بود، بر منبر شد
خطبه ۲۶: خطبه ای از علی
خطبه ۲۷: خطبه ای از علی
خطبه ۲۸: خطبه ای از علی
خطبه ۲۹: خطبه ای از علی
خطبه ۳۰: سخنی از علی درباره کشته شدن عثمان
خطبه ۳۱: سخنی از علی هنگامی که عبد الله بن عباس را، پیش از شروع جنگ جمل، نزد زبیر فرستاد تا او را به اطاعت خویش بازگرداند
خطبه ۳۲: خطبه ای از علی
خطبه ۳۳: سخنی از علی
خطبه ۳۴: خطبه ای از علی آنگاه که لشکر به جنگ با شامیان بسیج می کرد
خطبه ۳۵: خطبه ای از علی بعد از حکمیّت
خطبه ۳۶: خطبه ای از علی در بیم دادن نهروانیان
خطبه ۳۷: سخنی از علی که تواند خطبه ای باشد
خطبه ۳۸: خطبه ای از علی که در آن علت اینکه شبهه را شبهه نامیده ان بیان می کند
خطبه ۳۹: خطبه ای از علی
خطبه ۴۰: سخنی از علی وقتی شنید که خوارج می گویند، (لا حکم الا للّه) فرمود
خطبه ۴۱: خطبه ای از علی که در آن نهی می کند از مکر و حیله
...
خطبه ۲۳۹: خطبه ای از علی در آن آل محمد را یاد می کند.

نامه ها

نامه ۱, نامه ای از آن علی به مردم کوفه هنگام حرکتش از مدینه به بصره.
نامه ۲, نامه ای از آن علی پس از فتح بصره به مردم کوفه نوشته است.
نامه ۳, نامه ای از آن علی به قاضی اش شریح بن الحارث
نامه ۴, نامه ای از آن علی به یکی از فرماندهان سپاهش
نامه ۵, نامه ای از آن علی به اشعث بن قیس، عامل خود در آذربایجان نوشته است.
نامه ۶, نامه ای از آن علی به معاویه
نامه ۷: نامه ای دیگر از علی به معاویه
نامه ۸: نامه ای از علی به جریر بن عبد الله البجلی هنگامی که او را نزد معاویه فرستاده بود
نامه ۹: از نامه علی به معاویه
نامه ۱۰: از نامه علی به معاویه
نامه ۱۱: سفارشی از علی هنگامی که سپاهی بر سر دشمن می فرستاد
نامه ۱۲: سفارشی از علی به معقل بن قیس الریاحی فرمود، آنگاه که او را به سه هزار سپاهی بر مقدمه به شام می فرستاد
نامه ۱۳: از نامه علی به دو تن از امیران لشکرش
نامه ۱۴: سفارشی از علی به سپاهش پیش از دیدار با دشمن در صفین
نامه ۱۵: هنگامی که علی به عزم جنگ، با دشمن روبرو می شد چنین می فرمود
نامه ۱۶: هنگام جنگ به یاران خود می فرمود
نامه ۱۷: از نامه علی در پاسخ نامه معاویه
نامه ۱۸: از نامه علی به ابن عباس، عامل او در بصره
نامه ۱۹: نامه ای از علی به یکی از عاملانش
نامه ۲۰: از نامه علی این نامه را به زیاد بن ابیه
...
نامه ۷۹:

جستارهای وابسته

غررالحکم و دررالکلم
عمر بن خطاب در نهج البلاغه
عثمان در نهج البلاغه
ابوبکر در نهج البلاغه
خطبه شقشقیه

پانویس

↑ [۱]اسلام پدیا - معرفی نهج البلاغه
↑ مقدمه ابن خلدون
↑ جاحظ در کتاب البیان والتبیین ج۱ ص ۴۷
↑ مرتضی مطهری، سیری در نهج البلاغه قابل دسترسی در اینجا
↑ مرتضی مطهری، حکمتها و اندرزها قابل دسترسی در اینجا
↑ الغدیر
↑ استناد نهج البلاغه
↑ قانون
↑ الغارات

منابع

مطهری، مرتضی، سیری در نهج البلاغه، انتشارات صدرا، ۱۳۸۰
حسن زاده آملی، حسن، انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه، نشر قیام قم، ۱۳۸۱
شهیدی، سید جعفر، علی در نهج البلاغه، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۰
دشتی، محمد، روات و محدثین نهج البلاغه، موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمومنین، ۱۳۷۸
استناد نهج البلاغه، تالیف امتیاز علی خان عرشی، ترجمه: آیت الله زاده شیرازی، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۲
امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، موسسه دایره المعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۴
الغارات، ابواسحاق ابراهیم بن محمد ثقفی کوفی اصفهانی، با مقدمه و حواشی و تعلیقات میرجلالدین حسینی اُرموی (محدّث)، سلسله انتشارات انجمن آثار ملّی
الغارات، ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال (ابن هلال ثقفی)، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۱
قانون، ابوعبدالله محمد بن مسلم قضاعی معروف به قاضی قضاعی، ترجمه: فیروز حریرچی، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۶۲

 
آخرین ویرایش:

Who has read this thread (Total: 0) View details

بالا پایین