چگونه دلم را آرام کنم؟

[Ops]

به طور کلی آرامش و دلهره، نقش بسیار مهمی در سلامت و بیماری فرد و جامعه و سعادت و بدبختی انسان ها دارد، و چیزی نیست که بتوان از آن به آسانی گذشت. تاریخ بشر پر است از صحنه های غم انگیزی که انسان برای تحصیل آرامش به هر چیز دست انداخته و در هر وادی گام نهاده، و تن به انواع اعتیادها داده است.ولی قرآن با یک جمله کوتاه و پر مغز، مطمئن ترین و نزدیکترین راه را نشان داده و می گوید: بدانید که یاد خدا آرام بخش دلهاست!


عوامل نگرانی و پریشانی

۱ ـ آینده تاریک و مبهم، احتمال زوال نعمت ها، گرفتاری در چنگال دشمن، ضعف و بیماری و ناتوانی و درماندگی، و احتیاج و ... آدمی را رنج می دهد، اما ایمان به خداوند قادر متعال، خداوند رحیم و مهربان، خدایی که همواره کفالت بندگان خویش را بر عهده دارد می تواند این گونه نگرانی ها را از میان ببرد و به او آرامش دهد که تو در برابر حوادث آینده درمانده نیستی، خدایی داری توانا، قادر و مهربان.۲ ـ گذشته تاریک زندگی، نگرانی از گناهانی که انجام داده، کوتاهی ها و لغزش ها گاه ذهن آدمی را به خود مشغول می سازد، اما توجه به اینکه خداوند، غفار، توبه پذیر و رحیم و غفور است، به او آرامش می دهد، به او می گوید: عذر تقصیر به پیشگاهش بر، از گذشته عذر خواهی کن و در مقام جبران برآی، که او بخشنده است و جبران کردن ممکن.۳ ـ ضعف و ناتوانی انسان در برابر عوامل طبیعی و دشمنان سبب نگرانی انسان خواهند بود. اما هنگامی که به یاد خدا می افتد و متکی به قدرت و رحمت او می شود، قدرتی که برترین قدرت هاست و هیچ چیز در برابر آن یارای مقاومت ندارد، قلبش آرام می گیرد، با خود می گوید آری من تنها نیستم، من در سایه خدا، بی نهایت قدرت دارم ۴ ـ ریشه برخی اضطراب ها و نگرانی ها احساس پوچی و بی هدف بودن زندگی است. ولی کسی که به خدا ایمان دارد و مسیر تکاملی زندگی را به عنوان یک هدف بزرگ پذیرفته است و تمام برنامه ها و حوادث زندگی را در همین خط می بیند، نه از زندگی احساس پوچی می کند، و نه همچون افراد بی هدف و مردد، سرگردان و مضطرب است.۶ سوء ظن ها، توهم ها و خیالات پوچ یکی دیگر از عوامل نگرانی است که بسیاری از مردم در زندگی خود از آن رنج می برند، ولی چگونه می توان انکار کرد که توجه به خدا و لطف بی پایان او و دستور به حسن ظن که وظیفه هر فرد با ایمانی است این حالت رنج آور را از بین می برد و آرامش و اطمینان جای آن را می گیرد.۷ ـ دنیاپرستی و دلباختگی در برابر زرق و برق زندگی مادی یکی از بزرگ ترین عوامل اضطراب و نگرانی انسان ها بوده و هست. ایمان به خدا و توجه به آزادگی مومن که همیشه با زهد و پارسایی سازنده و عدم اسارت در چنگال زرق و برق زندگی مادی همراه است به همه این اضطراب ها پایان می دهد. بعضی از مفسران ایرادی مطرح کرده اند که از یک طرف در آیه فوق می خوانیم یاد خدا مایه آرامش دل هاست، و از طرفی دیگر در آیه ۲ سوره انفال می خوانیم مومنان کسانی هستند که وقتی نام خدا برده می شود قلبشان ترسان می گردد، آیا این دو با هم منافات ندارند؟!پاسخ این است که منظور از آرامش ، همان آرامش در برابر عوامل مادی است که غالب مردم را نگران می سازد، ولی مسلماً افراد با ایمان در برابر مسئولیت های خویش نمی توانند نگران نباشند، و به تعبیر دیگر آنچه در آن ها وجود ندارد نگرانی های ویرانگر است، اما نگرانی سازنده که انسان را به انجام وظیفه در برابر خدا و خلق و فعالیت های مثبت زندگی وا می دارد در وجود آن ها هست و باید هم باشد، و منظور از خوف از خدا نیز همین است.


ذکر خدا چیست؟

ذکری که مایه آرامش دل هاست تنها این نیست که نام او را بر زبان آورده و مکرر تسبیح و تکبیر گوییم، بلکه منظور آن است که با تمام قلب متوجه او و عظمتش و علم و آگاهیش و حاضر و ناظر بودنش گردیم، و این توجه مبدأ حرکت و فعالیت در وجود انسان به سوی جهاد و تلاش و نیکی ها می گردد و میان او و گناه سد مستحکمی ایجاد می کند.از وصایایی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمود این بود: «ای علی سه کار است که این امت طاقت آن را ندارند (و از همه کس ساخته نیست) مواسات با برادران دینی در مال، و حق مردم را از خویشتن دادن، و یاد خدا در هر حال، ولی یاد خدا (تنها) سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر نیست، بلکه یاد خدا آن است که هنگامی که انسان در برابر حرامی قرار می گیرد از خدا بترسد و آن را ترک گوید.»(سفینة البحار، ج ۱، ص ۴۸۴).در حدیث دیگری می خوانیم حضرت علی (علیه السلام) فرمود: «ذکر دو گونه است: یاد خدا کردن به هنگام مصیبت (و شکیبایی و استقامت ورزیدن) و از آن برتر آن است که خدا را در برابر محرمات یاد کند و میان او و حرام سدی ایجاد نماید». (سفینة البحار، ج ۱، ص ۴۸۴).

نتیجه

اگر انسان با تمامی وجود به خدا ایمان داشته باشد و از ته دل او را بخواند چنان اطمینانی وجودش را فرامی گیرد که از هیچ چیز نمی ترسد و هیچ سدی مانع پیشرفتش نخواهد شد. چنین انسانی به آرامش حقیقی می رسد و از لحظه لحظه های زندگی بهره می برد.