پرسش و پاسخ در خصوص نماز قضاء (استفتائات برخی از مراجع تقلید)

[eLOy]

نماز قضاء





سؤال 1: اگر نماز صبح قضا شود آيا قبل از بجا آوردن نماز ظهر، حتما بايد ابتدا نماز صبح خوانده شود، يا بعد هم مي شود خواند؟

جواب: بهتر آن است که قضاي نماز صبح، قبل از نماز ظهر همان روز خوانده شود و بعضي از فقها آن را واجب مي دانند. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 782، م 1384)

سؤال 2: اگر انسان در تعيين نماز قضا شده دچار ترديد شود و نداند آن که قضا شده نماز صبح است يا ظهر تکليف چيست؟

جواب: اگر يقين به قضاي يکي از اين دو نماز دارد بايد يک نماز دو رکعتي و يک نماز چهار رکعتي بجاي آورد تا يقين به انجام تکليف پيدا کند. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 783، م 1385)

سؤال 3: تعدادي نماز قضا داشته ام از سال 79 تا سال 80 نمازهاي قضايم را که بيشتر آنها نماز صبح بوده است را خوانده ام. آيا يک سال قضا کردن کافي است يا بايد بيشتر بخوانم؟

جواب: اگر يقين نداريد بيش از يک سال نماز صبح از شما قضا شده است، همين مقدار که خوانده ايد کافي است هر چند احتياط مستحب آن است که به مقداري بخوانيد که تعيين به برائت ذمه پيدا کنيد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 781، م 1372)

سؤال 4: آيا نماز قضا وقت معيني دارد؟

جواب: نماز قضا وقت معيني ندارد هر وقت حال شما براي خواندن نماز قضا مساعد بود آن را به جا آوريد. (ر.ک: توضيح المسائل 12
مرجع، ج 1، ص 778، م 1375)

سؤال 5: آيا در قضاي نمازها رعايت ترتيب لازم است؟

جواب: اگر ترتيب در قضاي نمازها را مي دانيد به نظر بعضي مراجع احتياط واجب رعايت ترتيب در قضاي نمازهاي يوميه است. و اگر ترتيب قضا شدن نماز را نمي دانيد مي توانيد از نماز صبح شروع نموده به تدريج بقيه را نيز بجاي آوريد. (ر.ک: توضيح المسائل 12
مرجع، ج 1، ص 778، م 1375)

سؤال 6: در مورد قضاي نماز و روزه که نمي داند متعلق به چه روزي است يا چه ماهي، نظر مقام معظم رهبري و آيت الله لنکراني را مي خواستم جويا شوم متشکرم.

جواب: آن مقداري از نماز و روزه هائي که يقين دارد بجا نياورده است قضا نمايد و به نظر مقام معظم رهبري رعايت ترتيب در نماز قضا لازم نيست مگر بين نماز ظهر و عصر يا نماز مغرب و عشا از يک روز يعني اگر قضاي نماز ظهر و عصر را مي خواهد بجا آورد اول نماز ظهر و سپس نماز عصر را بخواند و کفاره روزه هاي قضا شده را نيز بپردازد و به نظر آيت الله لنکراني احتياط واجب، براي کسي که ترتيب قضا شدن نمازهاي خود را مي داند رعايت ترتيب در قضاء نمازهاي يوميه است. و اگر ترتيب قضا شدن آن را نمي داند رعايت ترتيب بين نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء از هر روز را بنمايد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 778 و ص 788)

سؤال 7: کسي که چند سال نماز قضا بايد بجا آورد اگر نتواند آنها را به جاي آورد و فقط نماز يوميه خود را بخواند چه حکمي دارد؟

جواب: لازم است به تدريج نمازهاي قضاي خود را به جا آورد مثلا با هر نماز يک نماز قضائي هم بخواند يا آخر شب يک شبانه روز نماز قضائي بخواند. و اگر موفق به انجام آن در تمام عمر نشود لازم است وصيت کند تا ورثه برايش انجام دهند.
(ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 788، س 547)

سؤال 8: کسي که يک ماه نماز قضا دارد آيا مي تواند ابتدا تمام نماز قضاي صبح 30 روز و بعد نماز ظهر و بعد نماز عصر و بعد مغرب و عشاء را بخواند؟

جواب: خواندن نماز قضا به نحو مذکور به نظر بسياري از فقها اشکالي ندارد. البته چنانچه مرجع تقليد خود را تعيين فرمائيد نظر ايشان نيز بيان خواهد شد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 778، م 1375)

سؤال 9: آيا نماز قضاي مسافر شکسته است؟ اگر به وطن خود رسيد چطور؟

جواب: نمازي که در سفر به صورت شکسته قضا شده است به همان صورت بايد بجا آورده شود هر چند در وطن آن را بجاي آورند و نماز قضاي تمام را به صورت کامل بايد خواند اگر چه بخواهيم در سفر بخوانيم. (ر.ک: استفتائات امام خميني (ره)، ج 1، ص 182، س199)

سؤال 10: در اداي نماز قضا چه قسمتهائي از نماز و اقامه را مي توان نخواند و نماز را خلاصه کرد؟

جواب: مي توانيد اقامه را نخوانيد و ذکرهاي مستحبي و قنوت را نگوئيد و به مقدار واجب اکتفا نمائيد.
(ر.ک: مجمع المسائل آيه الله گلپايگاني، ج 1، ص 222، س 566)

سؤال 11: آيا اگر انسان نمازهاي خود را نخواند و فقط نماز جمعه را بخواند هيچ تأثيري در ثواب آن دارد؟

جواب: ثواب نماز جمعه را مي برد اما قضاي بقيه نمازها بر عهده او باقي مي ماند و انسان مسلمان بايد خود را در مقابل نعمتهاي بي شمار خداوند متعال مديون بداند و به اجراي دستورات الهي اقدام نمايد که از جمله آن نماز است و با اين کار مراتب شکرگزاري خود را به درگاه ايزد منان اعلام نمايد. (ر.ک: استفتائات امام خميني (ره)، ج 1، ص 186، س 216)

سؤال 12: در کتاب گنجهاي معنوي براي رفع نماز قضا آمده که اگر کسي نداند چقدر نماز قضا دارد بايد شب دوشنبه پنجاه رکعت نماز بخواند با حمد و سوره و روزه بگيرد روز دوشنبه را و ظهر دوشنبه نيز پنجاه رکعت با حمد و سوره بخواند بعد از فراغت صد مرتبه استغفار کند، مطابق با صد سال نماز قضا است. اما در رساله مراجع مطلبي راجع به نماز قضاي فراموش شده پيدا نکردم، لطفا درست بودن يا نبودن اين مطلب را برايم بنويسيد و همين طور منبع آن را و راهي جلوي پايم بگذاريد. البته قابل ذکر است که خوابي که دراين باره ديده شده حاکي از اين است که من نماز قضائي ندارم؟

جواب: مطلبي که در کتاب مذکور آمده است براي جبران نماز قضا صحيح نيست بلکه بايد هر مقدار از نماز و روزه که يقين داريد قضا شده است بجا آوريد و قضاي موارد مشکوک واجب نيست. مسائل مربوط به قضاي نماز را در رساله با عنوان نماز قضا ملاحظه فرمائيد. (ر.ک: مجمع المسائل آيه الله گلپايگاني، ج 1، ص 224، س 13)

سؤال 13: آيا اگر پدر و مادر نماز نمي خوانند ما مي توانيم هر وعده اي براي آنها بخوانيم ولي پدر هيچ مشکلي از جهت توانائي ندارد ولي مادر مريض است؟

جواب: تا شخص زنده است ديگري نمي تواند نماز قضاي او را به جا آورد و بر خودش واجب است که آنها را انجام دهد و مي دانيد که نماز در هيچ حالت از انسان ساقط نمي شود و مريض به هر نحو مي تواند بايد نمازهاي خود را بخواند. بلي بعد از مرگ پدر و مادر فرزند مي تواند قضاي نماز او را انجام دهد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 785، م 1387)

سؤال 14: آيا هر نماز قضائي را بايد درجاي خود مثلا صبح را در صبح و... بجا آورد؟

جواب: بجا آوردن قضاي نماز صبح در صبح و ظهر در ظهر لازم نيست بلکه در هر زمان مي توان نمازهاي قضا را بجا آورد. (ر.ک: استفتائات امام خميني (ره)، ج 1، ص 183، س 205)

سؤال 15: من دختري هستم که از دوازده سالگي نمازم را خوانده و روزه ام را گرفته ام درخصوص سالهائي که بايد تکليفم را انجام مي دادم توضيحات لازم را مبذول فرمائيد؟

جواب: قضاي نمازهائي که پس از تمام شدن نه سال قمري نخوانده ايد قضا نمائيد و روزها را هم اگر بر اثر ضعف و ناتواني نگرفته ايد قضا کنيد و براي هر روز آن 750 گرم طعام (گندم، آرد، برنج و...) به فقير بپردازيد و اگر قدرت بر انجام آن داشته ايد و بر اثر بي توجهي روزه نگرفته ايد علاوه بر قضا براي هر روز 60 مد طعام (750 گرم گندم و...) به فقير بپردازيد. روزه هاي قضا در ايام عادت ماهانه که تا رمضان ديگر نگرفته ايد علاوه بر قضا کفاره يک مد طعام هم دارد. نمازها و روزه هاي قضا را مي توانيد به تدريج به جا آوريد و خود را در زحمت نياندازيد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 788)

سؤال 16: من دختري 25 ساله هستم، اينجانب از کلاس دوم راهنمايي به بعد عادت ماهيانه شدم و کسي مرا راهنمائي نکرد که من غسل حيض انجام دهم و ساير تکاليفم را انجام بدهم تا اينکه در سال اول دبيرستان خودم متوجه شدم و من 7 روز در ماه عادت مي شوم حال سؤال من اين است که من که نماز و روزه ام را که بدون غسل انجام داده ام چطور مي شود حتي همانطور که عادت ماهانه بودم به مسجد نيز رفتم اين چطور مي شود، گناهش چيست؟ و راهش چيست که بر اثر ندانستن بود که حدود 5 يا 6 سال مي شود که من بدون غسل نماز خوانده و روزه گرفته ام تکليف من چيست؟ و قضاء و کفاره من چقدر است؟

جواب: نمازهاي ايام عادت قضا ندارد لکن نمازهاي ديگري را که بدون غسل حيض خوانده ايد بايد قضا نمائيد بنابراين محاسبه کنيد از زماني که عادت ماهانه شروع شده تا وقتي که متوجه مسئله شرعي شده ايد براي هر ماه بايد 23 روز نماز قضا بخوانيد و نسبت به قضاي روزه ها نظر مراجع معظم مختلف است به نظر مرجع تقليد خود مراجعه نمائيد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 788)

سؤال 17: شخصي که مدت 2 يا 3 روز بيهوش بوده آيا نمازهائي را که در اين مدت نخوانده قضا لازم است يا خير؟

جواب: اگر تمام وقت بي هوش بوده و به دست خودش بيهوش نشده قضا ندارد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 777)

سؤال 18: شخصي به علت سستي و کاهلي در دوران جوانيش نماز نمي خوانده ولي اکنون پشيمان شده و مي خواهد همه را قضا کند؛ آيا مي تواند اين که هر چه زودتر و سريعتر نمازهاي قضا را به جا آورد، نماز ها را نشسته بخواند؟

جواب: کافي نيست و بايد ايستاده نماز بخواند.@#@ (ر.ک: استفتائات امام خميني (ره)، ج 1، ص 180، س 197)

سؤال 19: عدول از نماز قضائي به نماز قضائي ديگر، در حال نماز چگونه است؟

جواب: عدول از لاحق به سابق مانع ندارد، مثل عدول از نماز عصر به ظهر. (ر.ک: استفتائات امام خميني (ره)، ج 1، ص 183، س 204)

سؤال 20: آيا قضاء نماز صبح و مغرب و عشاء را مي توان آهسته خواند؟

جواب: بايد بلند خوانده شود. (ر.ک: استفتائات امام خميني (ره)، ج 1، ص 184، س 208)
نماز قضاي پدر و مادر

سؤال 1: پدري که بدون وصيت فوت کرده فرزندش نمي داند او نماز قضا دارد يا خير يک فرزندش مي خواهد پيش نماز مسجد را اجير کند 2 ماه نماز قضا بخواند، آيا مردم مي توانند به امام جماعت در اين نماز اقتدا کنند؟

جواب: اگر امام جماعت نماز قضاي يقيني فردي را بخواند مي شود به او در آن نماز اقتدا کرد اما اگر احتياطا مي خواند نمي شود اقتدا کرد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 798، م 1409)

سؤال 2: اگر پدر شيعه بود اما کلا نه نماز مي خواند و نه روزه، آيا بعد از فوت کردنشان باز هم فرزند بزرگ وظيفه دارد نماز و روزه هاي پدر را انجام دهد يا نه؟ لطفا نظرات حضرات آيات خامنه اي، تبريزي، لنکراني را بيان فرمائيد؟

جواب: آيت الله خامنه اي: بنابر احتياط در اين صورت هم قضاي آنها بر پسر بزرگ واجب است.
آيت الله لنکراني: اگر پدر و مادر از روي نافرماني هم نماز خود را ترک کرده باشند بنابر احتياط واجب قضاي آن بر پسر بزرگ واجب است.
آيت الله تبريزي: اگر پدر از روي نافرماني نماز را ترک کرده باشد بنابر احتياط بر پسر بزرگش تا مقداري که حرجي نباشد واجب است که بعد از مرگش بجا آورد يا براي او اجير بگيرد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 789، م 1390)
سؤال 3: اگر کسي نداند که دقيقا چه ميزان پدر و مادر او نماز و روزة قضائي دارند، چه بايد بکند؟

جواب: هر مقدار يقين داريد نماز و روزه برعهده پدر و مادر است، ادا نمائيد. البته ساير ورثه هم مي توانند در اين امر به شما کمک کنند توجه داشته باشيد که قضاء نماز و روزه پدر به عهده پسر بزرگتر است و بنابر احتياط واجب قضاء نماز و روزه مادر نيز به عهده اوست در خصوص مسئله نيز مي توانيد نظر مرجع تقليد خود را جويا شويد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 794، استفتائات رهبري)

سؤال 4: در رابطه با مسئله پسر بزرگتر؛ پدرم فرزندي بزرگتر از بنده داشته (فرزند ذکور) ولي در زمان حيات پدرم اين فرزند از دنيا رفته است در اين خصوص آيا اينجانب پسر بزرگتر محسوب مي گردم يا خير؟
جواب: پسر بزرگتر در زمان فوت پدر موضوع حکم ارشد ذکور است و بنابراين شامل شما مي گردد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 794، استفتائات رهبري)

سؤال 5: آيا نماز و روزه اي را که پدر و مادر اشتباه انجام مي دهند، بعد از فوت پدر و مادر، قضايشان بر پسر بزرگ واجب است يا نه؟ (مقلد آيت الله لنکراني)

جواب: اگر پدر و مادر قادر بر تصحيح اشتباه خود نباشند يا نماز خود را صحيح مي دانند قضاي آن برعهده پسر بزرگ واجب نيست. (ر.ک: جامع المسائل آيه الله فاضل، ج 1، ص 108، س 375)

سؤال 6: اگر پسر بزرگ قبل از اينکه نماز و روزه هاي قضاي پدر را به جا آورد، از دنيا برود، حکم آن در مورد فرزند بعدي (دختر يا پسر) چگونه است؟

جواب: فرزندان بعدي وظيفه اي ندارند. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 792، م 1398)

سؤال 7: اگر کسي يک دختر بچه بيشتر نداشته باشد، آيا نماز پدر و مادر بر همان دختر واجب است يا نه؟

جواب: برخي از فقهاء مي فرمايند نماز و روزه قضائي پدر و مادر بنابر احتياط بر عهده اکبر اولاد ذکور است نه دختران. و گروهي ديگر مي گويند اگر پسر نباشد برعهده اکبر ذکور از اولياء ميت ميت و با نبود آنها برعهده اناث است. به نظر مرجع تقليد خود در اين مورد مراجعه فرمائيد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 794)



​