منار جنبان خشتی دنیا در خرانق استان یزد

[Amirhoo3in]

منار جنبان خشتی دنیا در خرانق استان یزد نتخستین و تنها ترین بنای خشتی جهان محسوب می شود.

خرانق، بخشی است در فاصله 65 کیلومتری شهرستان اردکان و در مسیر طریق‎الرضا که صاحب یکی از دیدنی ترین بناهای ایران است.

منارجنبان خرانق تنها منار جنبان تمام خشتی دنیا است که شاید اگر در جایی دیگر از ایران بود، روزانه هزاران نفر از دوستداران میراث کهن ایران برای دیدن آن راهی یزد می شدند.

منار جنبان خرانق با نوع معماری خارق‌العاده خود که با زور دست به حرکت در می‌آید، یکی از دیدنی ترین منارجنبان های دنیا است که روی آن هیچ کاشی کاری ای به چشم نمی خورد و پیکره آن تمام خشتی است. قدمت بنای اولیه بنای این منارجنبان به ساسانیان می‌رسد.

​

این منارجنبان 3 طبقه بوده و در ضلع شمالی مسجد جامع خرانق بر پا شده که قدمت آن از خود مسجد بیشتر است .این منارجنبان دو راه‌پله مجزا برای بالا و پایین آمدن دارد و نکته جالب این است که جنبیدن این منارجنبان به وضوح قابل دیدن است.

از این مناره که مرتفع ترین بنای منطقه است، در قدیم به عنوان فانوس خانه و برج دیده بانی استفاده می شد. منارجنبان خرانق ارتفاع 15 متری از بام مسجد دارد که از نقاط مختلف منطقه می‌ توان آن را تماشا کرد. در گذشته قسمت بالایی این مناره، ساختاری چوبی داشته که بر اثر زلزله و وزش باد کج شده است و اهالی از بیم افتادن آن را بریده و پایین آورده اند.

منار جنبان خرانق یک راه پله حلزونی دارد که شامل دو ردیف پله برای رفت و برگشت است و نظیر آن در یکی از مناره های مسجد جامع یزد به کار گرفته شده است .عرض پلکان های داخل آن در قسمت پایین 60 تا70 سانتی متر است و در قسمت بالا به 40 تا 50 سانتی متر می رسد.

​

چرا مناره می لرزد؟
به کاربردن آجرهایی با ویژگیهای خاص که ضریب ارتجاعی بالاتری نسبت به آجرهای به کار رفته در بخش های دیگر دارد باعث لرزیدن منار جنبان ها می شود. گفته می شود که تقریبا همه مناره ها این خاصیت را دارند اما شاید کوتاهتر بودن منارجنبان ها سبب تکان خوردن کل بنا می شود.

به جز منار جنبان معروف اصفهان و منارجنبان خرانق، مناره های جنبان دیگری هم وجود دارند. مثلا مناره مسجد اشترجان در 40 کیلومتری غرب اصفهان که قسمت اعظم آن تخریب شده یا یکی از مناره های مسجد حضرت علی (ع ) در بصره که بنا به نظر ابن بطوطه، سیاح معروف مراکشی در قرن هشتم قمری، تکان می خورده و از این جهت ارزش مسجد را برای زائرین دوچندان کرده است.