گردشگری

[♔ŠĦДĦДB♔]

Right
این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آن*را از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این الگو را از بالای مقاله بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد.
Right
برای اثبات*پذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی*پدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی*منبع را می*توان به چالش کشید و حذف کرد.
نماد گردشگر

گردشگری، سیاحت یا توریسم به طور کلی به عنوان مسافرت تفریحی در نظر گرفته می*شود. هر چند که در سال*های اخیر شامل هرگونه مسافرتی می*شود که شخص به واسطه آن از محیط کار یا زندگی خود خارج شود. به کسی که گردشگری می*کند گردشگر، سیاح یا توریست گفته می*شود.واژه گردشگر از زمانی پدید آمد که افراد طبقه متوسط اقدام به مسافرت کردن نمودند. از زمانی که مردم توانایی مالی بیشتری پیدا کردند و عمرشان طولانی*تر شد، این امر ممکن شد.

اغلب گردشگرها بیش از هر چیز به آب و هوا، فرهنگ یا طبیعت مقصد خود علاقمند هستند. ثروتمندان همیشه به مناطق دوردست سفر کرده*اند، البته نه به صورت اتفاقی، بلکه در نهایت به یک منظور خاص. به طور مثال برای دیدن ساختمان*های معروف و آثار هنری، آموختن زبان*های جدید و چشیدن غذاهای متفاوت. گردشگری سازمان*یافته امروزه یک صنعت بسیار مهم در تمام جهان است. [۱]
محتویات

۱ تاریخچه
۱.۱ جهانگردی در تمدن اسلامی
۱.۲ جهانگردان ايراني
۱.۳ جهانگردی در اروپا قبل از قرن بیستم
۲ اهمیت گردشگری
۲.۱ افزایش در آمد
۲.۲ ایجاد شغل
۳ گونه های گردشگری
۳.۱ گردشگری مجازی
۳.۲ گردشگری درمانی
۳.۳ گردشگری تفریحی
۳.۴ گردشگری زمستانی
۳.۵ گردشگری انبوه
۳.۵.۱ گردشگری گروهی بین*المللی
۳.۶ سایر گونه*های گردشگری
۴ پیشرفت*های اخیر
۵ بحث*هایی در مورد گردشگری
۶ جستارهای وابسته
۷ پیوند به بیرون
۸ پانویس

تاریخچه
میدان تایمز در نیویورک - پر بازدید کننده*ترین نقطه جهان با ۳۵ میلیون بازدیدکننده در سال

لغت گردشگری(tourism)از کلمه tour به معنای گشتن اخذ شده که ریشه در لغت لاتین turns به معنای دور زدن، رفت و برگشت بین مبدأ و مقصد و رخش دارد که از یونانی به اسپانیایی و فرانسه و در نهایت به انگلیسی راه یافته*است.

افراد ثروتمند معمولاً به اقصی نقاط جهان سفر می*کنند تا شاهکارهای هنری را ببینند، زبان*های جدید بیاموزند، با فرهنگ*های جدید آشنا شوند و یا با غذاهای دیگر کشورها آشنا شوند.

اصطلاحات «توریسم» و «توریست» اولین بار در سال ۱۹۳۷ توسط جامعه ملل مورد استفاده قرار گرفتند. گردشگری به سفر به خارج از کشور و با مدت زمان بیش از ۲۴ ساعت اطلاق می*شود.[۲]
جهانگردی در تمدن اسلامی

با دقت در سفرنامه هايى كه به جاى مانده به اين نتيجه مى رسيم كه آنچه از قرن نهم تا قرن چهاردهم میلادی وجود دارد, سياحت مسلمانان است به كشورهاى خاورميانه و خاور دور, مانند: ژاپن و آفريقا و اروپا. جهانگردان مسلمان گزارش سفر خويش را در كتابهاى جغرافيائى و يا در تحقيقات تاريخى و عقيدتى ارائه داده اند. و در اين دوران خبرى از رفت و آمد سياحان اروپايى و مردمان غرب مسيحى نيست. و گويا آنان هيچ گونه اى علاقه اى به گردشگرى نداشته اند. گاه گاهى به يك جهانگرد و تاجر يهودى غربى در بلاد شرق بر مى خوريم. از قرن پانزدهم به بعد, بويژه در قرن هفدهم مى بينيم كه جريان گردشگرى به طور دقيق به عكس جريان يافته است. جهانگردان مهم را غربيان تشكيل مى دهند كه به سرزمينهاى شرق روى آورده و گزارشهاى گوناگونى از آداب, ميراث فرهنگى, شيوه هاى حكومتى, اجناس و محصولات شهرهاى اسلامى داده اند و خبرى از جهانگردان مسلمان نيست و يا اگر رحله هائى وجود دارد, در محدوده سفر حج و از منطقه اى اسلامى به منطقه اى ديگر است.[۳]
جهانگردان ايراني

از جمله جهانگردان ايراني مي توان به برادران اميدوار، اشاره نمود.
جهانگردی در اروپا قبل از قرن بیستم

تاریخچه گردشگری در اروپا به سفرهای زائران قرون وسطی بر می*گردد. زائران کلیسای اعظم کانتربوری در انگلستان مسافرت خود را مسافرتی مذهبی دانسته و آن را تجربه*ای در روز تعطیل خود تلقی می*کردند. زائران فعالیت*هایی را آغاز کردند که هنوز هم آن*ها را می*توان مشاهده کرد، مثلاً سوغاتی آوردن از سفر، باز کردن حساب*های اعتباری در بانک*های خارجی (که در قرون وسطی شبکه*های بین*المللی یهودیان و لمباردها مؤسس آن بودند) و استفاده از اشکال مختلف حمل و نقل (مانند استفاده زائران مقبره سانتیاگو و کومپستلا از کشتی*های شراب انگلیسی در قرون وسطی که شراب را به بندر ویگو اسپانیا منتقل می*کردند). هنوز زائران در صنعت گردشگری جایگاه مهمی دارند. البته اشکال سکولار آن نیز شکل گرفته*اند که می*توان از بازدید از مقبره جیم موریسون درگورستان پرلاشز نام برد. در طی قرن شانزدهم در انگلستان برگزاری تورهای بزرگ تفریحی کاملاً مرسوم بود. پسران نجیب*زادگان و اشراف را برای کسب تجربه به تورهای دور اروپا اعزام می*کردند. قرن هیجدهم عصر طلایی تورهای بزرگ بود. [۴]
اهمیت گردشگری

 

[♔ŠĦДĦДB♔]

گردشگری درمانی

گردشگر درمانی هم همیشه وجود داشته ولی تا قبل از قرن هجدهم اهمیت چندانی برای آن قائل نبودند در انگلستان این بخش به شهرهای دارای چشمه*های آب گرم اختصاص داشت و عموماً مناطقی که آب*های معدنی داشتند برای درمان امراض مختلف از بیماری*های روده*ای گرفته تا کبدی و برونشیت مورد توجه قرار می*گرفتند.
گردشگری تفریحی
گردشگران ساحل باهاما

سفر تفریحی از ابداعات انگلستان بود و ریشه در عوامل جامعه شناختی داشت. بریتانیا نخستین کشور اروپایی بود که انقلاب صنعتی را آغاز نمود و جامعه صنعتی نخستین جامعه*ای بود که فرصت تفریح را برای تعداد روز افزونی از مردم فراهم می*آورد. در شروع کار این تفریحات برای طبقه کارگری ممکن نبود بلکه صاحبان ماشین تولید مالکین کارخانجات و تجار و اقتصاد مدارها از این فرصت بهره*مند بودند. بدین ترتیب طبقه متوسط هم پدید آمد.

در نامگذاری بسیاری از این مناطق ردپایش از اصل و ریشه بریتانیایی دیده می*شود. مثلاً در نیس که اولین مرکز تفریحی ایام تعطیلات در فرانسه بود مراسم ویژه*ای به نام پرومناد دزانگلی برگزار می*شود. در بسیاری از دیگر ایام تاریخی قاره اروپا و حتی نامگذاری هتل*های قصرگونه نیز این قاعده مستثنی نیستند و نام*هایی چون هتل بریستول، کارلتون و مجستیک جملگی نشان از تأثیر*گذاری*های مشتریهای انگلیسی دارند.
گردشگری زمستانی

ورزش*های زمستانی عمدتاً از اختراعات طبقات مرفه بریتانیا هستند که در بدو امر در روستاهای زرمات، والایس و سنت موریتس سوئیس در سال ۱۸۶۴ مطرح و معرفی شده*اند.

نخستین تور ورزشی زمستانی برای ایام تعطیل یا تعطیلات زمستانی در سال ۱۹۰۳ عازم آولبودن شد که آن هم در سوئیس بود. ورزش سازماندهی شده در بریتانیا پیش از رسیدن به کشورهای دیگر به رونق رسیده بود. واژگان ورزش شاهد این مدعا هستند از جمله: راگبی، فوتبال و بوکس که تماماً ریشه انگلیسی دارند حتی تنیس که یک ورزش اصیل فرانسوی است از سوی بریتانیایی*ها جنبه رسمی پیدا کرد و قانونمند شد و حتی اولین میزبانی رقابتهای قهرمانی در قرن نوزدهم را عهده*دار شد (درویمبلی) ورزش*های زمستانی پاسخ طبیعی به نیاز کلاس خاصی به تفریح درسردترین فصل سال بود.
گردشگری انبوه
نوشتار اصلی: گردشگری گروهی


مسافرت دسته جمعی تا دو شرط تأمین نشود به فعلیت درنمی*آید.

پیشرفت در تکنولوژی که حمل و نقل جمع زیادی را ممکن می*سازد. بدون این که نیاز به فضا و زمان زیادی داشته باشد تا به مراکز تفریحی برسند.
عده بیشتری شروع به استفاده از اوقات فراغت نمایند.

تعدادي توريست در فواره تروی، شهر رم ایتالیا


پدر گردشگری گروهی نوین توماس کوک بود که در ۵ جولای ۱۸۴۱ اولین تور بزرگ گروهی را سازماندهی کرد. او یک سفر گروهی ۵۷ نفری با هزینهٔ هر نفر یک شیلینگ را برای کارکنان راه آهن ترتیب داد که از لیچستر به لاگ بورو به مسافت ۱۱ مایل را طی نمودند. چیزی نگذشت که عدهٔ زیادی به تقلید از وی روی آوردند (مثل انجمن گردشگری پلی تکنیک، دین وداوسون و غیره) و در نتیجه این ضعف به سرعت در بریتانیا رشد کرد. در عصر ویکتوریا رشد اصلی در میان طبقهٔ متوسط جامعه بود که در مشاغل خود از مرخصی برخوردار شده بودند و می*توانستند به سفرهای تفریحی بروند و حتی مدتی در سفر اقامت هم داشته باشند. اقامتگاه آنان نیز توسط سازمان*های کارفرما تحت عنوان «مسکن اداری» تأمین می*شد.

مرخصی*های با حقوق از دیگر عوامل تأثیرگذار بر توسعه صنعت گردشگری بود:

یک و نیم میلیون کارگر در سال (۱۹۲۵) از این امتیاز برخوردار شدند.
وتا سال ۱۹۳۹ این جمعیت به ۱۱ میلیون نفر (یعنی ۳۰درصد جمعیت در خانواده*ها) رسید.

گردشگری گروهی بین*المللی

سرعت زیاد قطار به معنی قابلیت توسعه صنعت گردشگری در عرصهٔ بین*المللی بود. می*توان سفرهای دریایی آسان را هم به آن اضافه کرد. تا سال ۱۹۰۱ تعداد افرادی که از کانال انگلیس به طرف فرانسه یا بلژیک می*رفتند به نیم میلیون نفر در سال رسید. شرکت*های کشتیرانی نگران کابین*های خالی کشتی*هایشان بودند. مثلاً شرکت ناوبری پنینسولار و اورینتال استیم دریافت که عمدهٔ مسافران آنان به هندوستان و خاور دور در ماه مارس، سوار کشتی می*شوند. متعاقباً ترتیبی دادند تا مردم ایام تعطیل را با رغبت بیشتری در مسیر دریایی لندن به لیبسون و جیبرالتار بگذرانند. دیگر شرکت*ها نیز کشتی*های قدیمی خود را در مسیر گشت*های تابستانی قرار دادند.
قلعه دريايي سيدون، سیدون لبنان

اما عصر واقعی مسافرت*های جمعی و گروهی بین*المللی پس از جنگ جهانی دوم با مسافرت*های هوایی، رشد بیشتری یافت. در دوران پس از جنگ، بخش عمدهٔ هواپیماهای ترابری مثل داگلاس داکوتا که از اعتماد و قابلیت بالایی برخوردار بود با همراهی خلبانان نظامی به کار حمل و نقل مسافر پرداختند. و به صورت پروازهای چارتر وارد عمل شدند. متخصصین گردشگری هم برای پروازهای اروپایی مثل پاریس و اوستند از آن*ها استفاده می*کردند. ولادیمیر رایتس روش نوینی را برای گردشگری در ۲۰ می *۱۹۵۰ در شرکت جدید التاسیس افق، یا هورایزن ابداع کرد و طی آن سفر دوهفته*ای به کالوی را طراحی نمود. سفر با این تور اختصاصی برای هر نفر ۳۲ پوند و ۱۰ سنت بود. مسافران می*توانستند در چادرهای سفر بخوابند و دو وعده غذا و شراب محلی بخورند. چنین سفری برای مردم جنگ دیده جنگ جهانی دوم بسیار روحیه*بخش بود. ظرف مدت ۱۰ سال شرکت وی گردشگری گروهی را شروع کرده بود و مقاصد پالما دومایورکا (۱۹۵۲)، لوردس (۱۹۵۳)، کوستا براوا (۱۹۵۴)، آلگیرو (۱۹۵۴)، دمینورکا (۱۹۵۵)، پورتو (۱۹۵۶)، کازابلانکا (۱۹۵۷) و کاستا دلسول (۱۹۵۹) را پوشش می*داد.
کولکا کانیون در شهر آرکیوپا پرو

اما این تورها با خطوط هواپیمایی ارزان و به وسیلهٔ پکیج*های گردشگری بین*المللی انجام می*شدند. معرفی سیستم قانونمند خطوط هواپیمایی پس از جنگ نیز از عوامل موثر در توسعه صنعت گردشگری بود. موافقت*نامه*های دو جانبه سبب تثبیت قیمت بلیت هواپیماها می*شد و همین امر صندلی*های خالی هواپیما را به حداقل می*رسانید. به ویژه این که خرید یک*جای انبوه بلیط*ها توسط تورهای جمعی متضمن سود اقتصادی این خطوط بود و بدین*سان اساس تورهای گروهی نوین بنا نهاده شد. این پیشرفت*ها با افزایش جدی کیفیت استانداردهای زندگی در بریتانیا همراه شدند. و در اواخر دهه ۱۹۵۰ بود که هارولد مکمیلان جرأت کرد مدعی شود «هرگز چنین تجربهٔ خوبی نداشته*اید». همچنین در اواخر این دهه تحول چشمگیر دیگری حادث شد. افت ارزش پزوتا سبب شد که اسپانیا مقصد خوبی برای گردشگران شود. ارزانی نرخ اسکان، گردشگران زیادی را جذب کرد. توریسم گروهی در این ایام به شدت رونق گرفته بود و میدان آن*ها در پی افزایش فرصت*های گردشگری و کاهش نرخ*ها در کشورهای دیگری بودند که استاندارد زندگی در آن*ها پایین*تر باشد. اما نقاط فقیر دنیا که در آن ایام شاهد جذب گردشگر بودند با رشد استانداردهای زندگی مواجه شدند و از قبل توریسم سود سرشاری کسب کردند. اسپانیا و جزایر بالریک از مقاصد اصلی توریسم شدند و در دهه ۱۹۸۰ توسعه در آن*ها به اوج خود رسید. در عین حال متولیان صنعت توریسم در بریتانیا آنگارو را در پرتغال بنا کردند. جستجوی بی وقفه برای یافتن مقاصد جدید و ارزانتر سبب شد این صنعت به جزایر یونان، ایتالیا، تونس، مراکش، بخش*هایی از سواحل ترکیه و اخیراً کراوسی کشیده شود. امروزه برای کارگرانی که در لندن زندگی می*کنند دسترسی به ونیز به مراتب ساده*تر از دسترسی به برایتون در ۱۰۰ سال قبل است. این تحولات سبب شد تا از دهه ۱۹۷۰ به بعد سواحل بریتانیا از رونق بیافتند. برخی از این نواحی ساحلی مثل نیوبرایتون کلاً از بین رفتند. برخی دیگر هم دوباره خود را احیا کردند و امروزه شاهد سفرهای روزمره و حضور گردشگران در ایام تعطیل آخر هفته هستند.

 

[♔ŠĦДĦДB♔]

زمین گردشگری در جهان بصورت اولیه توسط آدام سدویک در انگلستان آغاز شد و تاریخ این اقدامات اولیه به قرن ۱۷ و ۱۸ انگلستان بازمی گرددو بصورت آکادمیک در جهان امروزی به سال ۱۹۹۵ میلادی یعنی تاریخ ارائه نخستین تعریف ژئوتوریسم درجهان توسط تام هوز از انگلستان بازمی گردد وی ژئوتوریسم را بازدید زمین شناختی و ژئومورفولوژیک نه بصورت صرفا زیبایی شناختی بلکه فراتر از این نگاه بطور مفصل تعریف کرد(نكوئي صدري ،1390)؛ موضوع گردشگری زمین شناختی و حفظ میراث زمین رسما از زمانی مطرح شد که یونسکو با معرفی یک عنوان جدید در علوم زمین تحت عنوان ژئوپارک از سازمان*ها و مراکز زمین*شناسی کشورهای مختلف دعوت به همکاری در این زمینه نموده*است.[۵] ورود واژه طبیعت بی جان برای تمییز ژئوتوریسم از اکوتوریسم و سپس به تعریف ژئوتوریسم در ایران از سال ۱۳۸۵ [۶].و [۷]. و در جهان[۸]. از سال ۲۰۰۹ میلادی توسط بهرام نکوئی صدری افق دید محققان را به صنعت ژئوتوریسم و بخش نادیده انگاشته شده طبیعت، یعنی طبیعت بی جان وسیعتر ساخت و فصل جدیدی از توسعه مفاهیم این صنعت و حفاظت از آن در ایران ایجاد نمود.
تعاریف

در جهان مدرن امروزی تام هوز از انگلستان نخستين تعريف علمي خود رااز ژئوتوريسم در سال ۱۹۹۵ بصورت ذيل ارائه كرد:« ژئوتوریسم ارائه امکانات خدماتی و تفسیری به منظور قادر ساختن گردشگران به کسب دانش و درک زمین شناسی و ژئومورفولوژی (با مشارکت آنها در توسعه ی علوم زمین)، فراتر از درک صرفاً زیبایی های محض یک مکان است» .[۹]

نخستین و معتبرترین تعریف زمین گردشگری ارائه شده در ایران در سال 1388 به قرار ذیل است :

گردشگری دانش محوری است که از تلفیق میان رشته*ای صنعت گردشگری با حفظ و تفسیر جاذبه*های طبیعت بی جان - همراه با مسایل فرهنگی مرتبط با آنها - در قالب ژئوسایت به عموم مردم بوجود می آید.[۱۰] این تعریف یکی از چهار تعریف معتبر جهان می باشد و سه تعریف دیگر از برزیل، استرالیا و انگلستان ارائه شده اند.[۱۱]

تعریف نشنال جئوگرافی:

جاناتان تورتولوت- سردبیر مجله مسافران ملی جغرافیایی (نشنال جئوگرافی)و روزنامه نگار و عکاس بخش توریسم پایدار - هرنوع میراث را به شرط استفاده پایدار برای ارتقاء رفاه مردم و هویت مکانی ژئوتوریسم نامگذاری کرده است و افزودن پیوند " ژئو" بصورت حربه تبلیغاتی برای جلب نظر جامعه آمریکا به مفهوم پایداری بوده است مضمون این تعریف فقط در ایالات متحده امریکااز سال ۲۰۰۲ میلادی گسترش یافته است و در سطح جهانی در میان زمین شناسان و ژئومورفولوژیست*ها فاقد اعتبار علمی است.[۱۲]

گردشگری از عوامل اصلی توسعه پایدار در سطوح اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی است. ژئوتوریسم زیر مجموعه توریسم پایدار بوده و هدف آن حفظ منابع زمین گردشگری و توسعه گردشگری در مقاصد است. یعنی هدایت گردشگران به نحوی که ژئوسایت مورد بازدید برای نسل*های آینده حفظ و قابل استفاده باشد.
ژئوتوریسم زیر مجموعه توسعه پایدار
گردشگران در تپه*های بیابانی منطقه مرنجاب کاشان

توسعه پایدار بر سه اصل پایداری بوم شناختی، پایداری اجتماعی – فرهنگی و پایداری اقتصادی است. پایداری بوم شناختی تضمین کننده آن است که توسعه با حفظ فرایندهای اساسی زیست محیطی، تنوع و گونه*های زیستی سازگار باشد. پایداری اجتماعی – فرهنگی تضمین می*کند که توسعه با فرهنگ و ارزش*های مردمی که متأثر از آن هستند، سازگار بوده و هویت جامعه را حفظ کند و پایداری اقتصادی تضمین می*کند که توسعه واجد کارآیی اقتصادی بوده و منابع به ترتیبی اداره بشوند که بتوانند پشتیبان نسل*های آینده باشد.[۱۳]

گردشگری از عوامل اصلی توسعه پایدار در سطوح اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی است. ژئوتوریسم زیر مجموعه توریسم پایدار بوده و هدف آن حفظ منابع گردشگری در مقاصد است. یعنی هدایت گردشگران به نحوی که محل مورد بازدید برای نسل*های آینده هم همان*طور باقی مانده و قابل استفاده باشد.[۱۴]
عوامل پیدایش تنوع زمین شناختی در ایران

برای تشکیل تنوع زمین شناختی (Geodiversity*)تنوع و دگرگونی توسط فرایندهای بیرونی و درونی لازم است. طبیعت دائم توسط فرسایش آبی و بادی در حال تنوع و دگرگونی است. این دگرگونی توسط خود عوامل فرسایش شکل می*گیرد نه انسان، مهمترین عوامل پیدایش رخنمون*ها، اشکال و جلوه*های زمین که موجب جلب گردشگران علاقه*مندان به پدیده*های طبیعی می*گردد، عبارتند از:[۱۵]

فرسایش*ها
آتشفشان*ها
چین*خوردگی*ها و گسله*ها
گنبدها و بلورهای نمکی
تپه*های مرجانی

فرسایش مهمترین عامل ایجاد و شکل گیری پدیده*های زمین شناسی و ژئومورفولوژی، محسوب می*شود. فرسایش آبی و بادی، تغییر درجه حرارت و تبلور کانی*ها از عمده*ترین محرک*های عمل فرسایش در سطح زمین است. بارش برف و باران، رگبارهای فصلی، امواج دریا، پیشروی و پسروی آب دریاها، تغییر مسیر رودخانه*ها، جریان سیلاب*ها، نفوذ آب در لایه*های زمین و انحلال سنگ*ها و رسوبات آهکی، سیلتی، مارنی و ماسه*سنگی و شکل گیری غارها و حفره*ها و دریاچه*ها و سفره*های آب زیرزمینی، نفوذ آب در سنگ*ها، انجماد و تخریب آن*ها از جمله عواملی است که چهره طبیعت را دائم تغییر داده و رخنمون*ها و جلوه*های رنگارنگ کانی*ها لایه*های مختلف زمین را بیشتر نمایان می*سازد.[۱۶]
ژئوتوریسم در ایران

ایران باتنوع زمین شناختی، اقلیم متنوع و ویژگی*های زمین*شناسی گوناگون وطبیعت بی جان بی*نظیر، می*تواند از پدیده*های زمین شناختی (ژئوتوپ*ها) در سراسر کشور مانند غارها، تنگه*ها*، دره*ها*، مناطق فسیلی، دره*های نشستی، شکاف*های بزرگ زمین شناسی، سازندهای زمین شناختی، گل*فشان*ها*، زمین*های کارستیک، انواع کانی*ها*، هرم*های ماسه*ای، سواحل صخره*ای – سنگی، معادن باستانی، کلوت**ها و غیره بعنوان میراث*های زمین شناختی وژئومورفولوژی در قالب ژئوسایت*های* بالقوه متعدد پس از تدارک زیرساخت*های گردشگری به عنوان ابزاری کار ساز در راستای توسعه ژئوتوریسم و تاسیس ژئوپارک*ها مورد استفاده قرار دهد. "نکوئی صدری (۱۳۹۰) معتقد است :ژئو- توریسم در ایران با تاسیس ژئوپارک قشم در سال ۱۳۸۶ رسمیت یافته*است اما به دلیل عدم وجود ابزار تفسیر زمین شناختی در این ژئوپارک در واقع بطور عملی هنوز صنعت ژئوتوریسم در ایران راه اندازی و آغاز نشده*است".[۱۷] . کشور ایران در میان سایر کشورهای جهان از نظر آموزشهای دانشگاهی و کتب درسی ژئوتوریسم پیشرو می باشد و برای مقطع کارشناسی زمین شناسی دانشگاه پیام نور و همچنین مقطع کارشناسی ارشداکوتوریسم در دانشگاههای کشور، درس دو واحدی مستقلی بنام ژئوتوریسم(زمین گردشگری)،ارائه و تدریس می شود. نخستین کتاب درسی ژئوتوریسم در ایران توسط بهرام نکوئی صدری نوشته شد و در سال 1388 توسط انتشارات سازمان سمت به چاپ رسید.
پانویس

Jump up ↑ واژهٔ مصوب فرهنگستان زبان و ادب پارسی، دفتر هشتم
Jump up ↑ نکوئی صدری، بهرام (۱۳۸۸) مبانی زمین گردشگری :باتاکید برایران، تهران انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)۲۱۱ صفحه.
Jump up ↑ نیوسام، دیوید و راس داولینگ (۱۳۸۷) قلمرو و ماهیت ژئوتوریسم، در: کتاب ژئوتوریسم (جهانی)، اثر داولینگ، راس و دیوید نیوسام، فصل اوّل- ترجمه بهرام نکوئی صدری، تبریز سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس، صص ۱ الی ۵۱.
Jump up ↑ وب گاه ژئوتوریسم ایران
Jump up ↑ امری کاظمی، ع.، ۱۳۸۱، آغازی بر ژئوتوریسم ایران،مجموعه مقالات بیست و یکمین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین*شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
Jump up ↑ نکوئی صدری، بهرام، ۱۳۸۵«طبیعت رویکردی نو در گردشگری»، سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی، سی دی مجموعه مقالات همایش علمی یک روزه، بررسی توانمندیها، موانع و مشکلات و راههای توسعه گردشگری در آذربایجان شرقی، چهارم دی ۸۵تبریز.
Jump up ↑ نکوئی صدری، بهرام (۱۳۸۷) «پهنه بندی پتانسیل*های ژئوتوریسمی ایران»، سی دی مجموعه مقالات همایش زمین گردشگری ایران، تهران ۲۲ آبان ماه ۱۳۸۷.
Jump up ↑ مبانی زمین گردشگری با تاکید برایران، تالیف و تصنیف، ۲۲۰، سازمان سمت ۱۳۸۸ - خلاصه انگلیسی قابل دسترس در http://physio-geo.revues.org/1217)).
Jump up ↑ هوز ، توماس اي. (1388) ژئوتوريسم و تفسير ، در : كتاب ژئوتوريسم (جهاني) ، اثر داولينگ، راس و ديويد نيوسام، فصل دوازدهم- ترجمه بهرام نكوئي صدري ، تبریز، سازمان منطقه آزاد تجاري صنعتي ارس ، صص 465 الي 499.
Jump up ↑ نكوئي صدري ، بهرام 1388 «مباني زمين گردشگري: با تاكيد برايران »، تهران ،انتشارات سازمان مطالعه و تدوين علوم انساني دانشگاهها،ص 23.
Jump up ↑ Hose, T. A. (2012), “ 3G’s for Modern Geotourism ”, Geoheritage Journal, 4: 7-24
Jump up ↑ نکوئی صدری بهرام ( 1391) " نگاهی بر صنعت ژئوتوریسم : پیشرفت ها ، باورهای غلط و تعاریف درایران " سی دی مجموعه مقالات دومین همایش ملی جایگاه مطالعات ژئومورفولوژی درآمایش سرزمین و مدیریت محیط-دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی 13 و 14 اردیبهشت ماه.
Jump up ↑ سینایی، وحید، «توسعه پایدار گردشگری»، ماهنامه سیاسی – اقتصادی، شماره ۹۵-۹۶، سال ۱۳۷۴، ص ۱۳۴.
Jump up ↑ کزازی، الهام، «ژئوتوریسم، نگرشی نو در برنامه*ریزی گردشگری، استان زنجان»، مجموعه مقالات برگزیده همایش قابلیت*ها، مراتع و راهکارهای توسعه گردشگری استان زنجان، ۱۳۸۵، ص ۲۰۵.
Jump up ↑ حریریان، محمود، دانشگاه آزاد اسلامی، «کلیات ژئومورفولوژی»، ۱۳۶۹
Jump up ↑ احمدی، «ژئومورفولوژی کاربردی در فرسایش آب»، تهران، ۱۳۸۱.
Jump up ↑ حاج علیلو ب و نکوئی صدری، ب.، ۱۳۹۰، ژئوتوریسم، انتشارات دانشگاه پیام نور.

 

[♔ŠĦДĦДB♔]

« مسافرت صوتی » شامل تورهای صوتی در حین قدم زدن و سایر اشکال راهنمایی صوتی مثلاً در موزه*ها و نیز کتب سفر شنیداری می*شود.
« مسافرت فروشگاه کتاب » فروشگاه کتاب (خرید اینترنتی کتاب) این سیستم اقدامی است در جهت حمایت از فروشگاه*های مستقل کتاب و صاحبان آن*ها را ترغیب می*کند که کتابهای خود را به اقصی نقاط دنیا برده و عرضه نمایند اگر جه که فروشگاه های اینترنتی بنوعی سفیر مجازی در این حوزه محسوب می گردند.
« مسافرت فرهنگی » شامل توریسم شهری بازدید از اماکن و شهرهای تاریخی و دیدنی مثل برلین، کاتماندو، لاهور، لیما، بوینس آیرس، لندن، پاریس، دهلی، رم، پراگ، دوبروفنیک، پکن، استانبول، کیوتو، ورشو و مشاهده میراث فرهنگی آنان می*شود. این گردش می*تواند حاوی تجربه واقعی و تخصصی فرهنگی هم باشد مثلاً در توریسم موزه هنری که در آن افراد از انواع موزه*ها بازدید می*کنند یا توریسم اپرا که در آن از کنسرت*ها و اپراها دیدن می*شود.
« مسافرت تاریک » این نوع از توریسم به منزله*ی سفر به مناطق مرتبط با موضوع مرگ رنج است. اولین تور از این دست سفرهایی بود که به لیک هورست انجام شد تا از محل سقوط کشتی فضایی هیندربرگ در نیوجرسی بازدید به عمل آید.
« مسافرت مصیبت » سفر به مناطق مصیبت زده*است که هدف اصلی نه کمک به مردم بلکه دیدن صحنه*های جالب است. اگر این بازدیدها مانع عملیات امداد و نجات و کارهای تعمیراتی باشد می*توان مسئله*ساز هم بشود.
« مسافرت دارو و مواد مخدر » این نوع توریسم به سفرهای خاصی اطلاق می*شود که با هدف تهیه دارو اعم از نوع مجاز و غیر مجاز آن انجام می*گیرند.
« مسافرت زیست محیطی » در این نوع گردش کمترین اثر سوء بر محیط زیست ایجاد می*شود مثلاً تورهای صحرایی کنیا، گردش در جنگلهای بارانی بلیز و پیاده روی در لاپلاند یا در پارک ملی .
« مسافرت تحصیلی » شامل سفر به مراکز تحصیلی یا بازگشت به زندگی جنگلی یا سایر نقاطی می*شود که در آن*ها می*توان انواع کلاس*ها را تجربه کرد. مثل کلاس*های آشپزی صنایع دستی و غیره.
« مسافرت افراطی » شامل سفر به نقاط خطرناک و دارای ریسک بالا.
« مسافرت قمار » مثل سفر به شهر آتلانتیک در نیوجرسی، لاس وگاس در نوادا، پالم اسپرینگ در کالیفرنیا، ماکائو یا مونته کارلو برای انواع قمار در کازینوها .
« گردش در باغ » بازدید از باغهای گیاه*شناسی در مناطق معروف از نظر تاریخ گیاه شناسی مثل ورسیلز و تاج محل .
« مسافرت میراث » بازدید از نواحی تاریخی مثل رم، آتن، کراکو یا مراکز صنعتی مثل کانال*ها و راه*آهن*ها ورزم گاههای قدیمی و غیره.
« مسافرت سلامت » معمولاً برای فرار از شهرها وگریز از استرس یا شاید برای لذت بردن از آفتاب و غیره می*باشد. اغلب به استراحت گاه*ها و یا «چشمه*های آب گرم».
« مسافرت سرگرمی » گردش به تنهایی یا گروهی برای مشارکت در سرگرمی*ها، دیدار با دیگران و افرادیکه علایق مشابهی را دنبال می*کنند یا مایلند تجربه*ای خاص در مورد یک سرگرمی داشته باشند. مثل تورهای باغی، رادیوی آماتور، یا سیرک*های رقص میدانی.
« مسافرت جامع » ویژه کسانی که ناتوانی یا محدودیت*های کارکردی دارند. در بعضی از مناطق به آن «توریسم همگانی» گفته می*شود. اساس کار آن*ها را اصول طراحی و توسعه مقصد جهانی تشکیل می*دهد.
« مسافرت پزشکی » مثل
انجام امور خاص پزشکی که در کشور خاصی غیر قانونی محسوب می*شود مثل سقط جنین و مرسی کیلینگ
برای مراقبت*های پیشرفته پزشکی که در کشوری وجود ندارد.
درمواردی که اقدامات پزشکی با نوبت*های طولانی همراه باشد.
بهره*مندی از مراقبت درمانی ارزان و یا رایگان
« مسافرت فرهنگ پاپ » گردشی که در آن افراد از محل خاصی دیدن می*کنند و عموماً در پی دیدن فیلم یا خواندن مطلبی در مورد آن هستند.
« مسافرت دائمی » افراد ثروتمند همیشه در سفرهای شغلی و حرفه*ای هستند و برخی از آنها با هدف گریز از مالیات و اینکه ساکن کشور خاصی محسوب نشوند از این نوع گردش استفاده می*کنند.
« مسافرت زیارتی » زائران اماکن مقدس قدیمی (مثل برخی نقاط زیارتی در رم و سانتیاگو دی کامپوستلا ویژه*ی کاتولیک*ها)، معابر و عبادتگاه*های ویژه هندوان و بودائیان، مونت آتوس یا کلیساهای رنگ آمیزی شده شمال مولداوی برای ارتودکسها و مراکز مذهبی مانند مساجد، مقبره*ها و غیره.
« گردشگری جنسی » که به سفر با قصد برقراری رابطه جنسی به خصوص با زنان روسپی انجام می*شود.
« مسافرت تک نفره » که به سفر یک نفره اطلاق می*شود.
« سفر ورزشی » یکی از راههای گذراندن تعطیلات پرداختن به ورزشهایی چون اسکی گلف و شیرجه است. سفر برای تماشای رویدادهای ورزشی بین*المللی مهم مثل جام جهانی فوتبال یا همراهی تورهای The Ashes.
« گردشگری فضایی » به گونه جدیدی از گردشگری گفته می*شود که در طی آن گردشگر سوار بر یک فضاپیما راهی سفر زیرمداری و یا سفر مداری می*شود. سفرهای زیرمداری در حال حاضر هنوز عملیاتی نشده است اما سفرهای مداری توسط سازمان فضایی فدرال روسیه به مقصد ایستگاه بین*المللی فضایی انجام می*گیرد. هزینه این سفر اکنون ۲۵ میلیون دلار آمریکا است.
« سفر بی هدف » به سفری گفته می*شود که در آن فردی سفر را از مقصد سفر مهمتر می*داند و دائما بدون هدف خاصی رهسپار مسافرت می*شود.
« سفر شرابی » بازدید از مناطق تهیه شراب باغهای انگور ویژه تولید شراب میخانه*ها مراکز چشیدن انواع شراب جشنواره شراب وامکان خاصی که با هدف مصرف و خرید شراب فعالیت دارند.[۷]

پیشرفت*های اخیر

طی چند دهه اخیر شاهد رشد چشمگیر توریسم، به*ویژه در اروپا، بوده*ایم و سفرهای بین*المللی برای تعطیلات کوتاه بسیار مرسوم شده*است. گردشگران از درآمد بیشتر و اوقات فراغت بیشتری برخوردار شده*اند. همچنین از سطح تحصیلات و ذائقه*های متنوع بیشتری هم بهره می*گیرند. لذا امروزه بیش از هر زمان دیگری در پی کیفیت برتر هستند و در نتیجه:

بازار توریسم گروهی برای استفاده از آفتاب دریا و شن به شدت تفکیک شده*است. مردم به صورتهای کاملا اختصاصی این جذابیتها گرایش نشان می*دهند مثلاً «کلوپ ۳۰-۱۸» از هتل*های آرامتر و مجلل*تری برخوردار است و افراد بیشتری را جذب می*کند.

مردم از مکان*های تفریحی اروپایی و بریتانیایی گرفته تا هتل*های روستایی را برای اقامتهای تفریحی کوتاه خود انتخاب می*کردند.
مردم برای بازدید از مراکز خاصی که جاذبه و فعالیت*های خاصی را انجام می*دهند استقبال می*کنند.
پیشرفت*های زیرساختارهای تکنولوژی و ترابری (به*ویژه پس از اختراع جمبوجت) انواع سفرهای ایام تعطیلات را مطرح کرده*اند.
بازار سفرهای گشت و گذاری در ایام تعطیل رونق گرفته*است.
مسافرتهای طولانی مدت به مقاصد دوردست مثل تایلند یا کنیا مرسوم شده*اند.
پدیده پروازهای ارزان قیمت به کمک نسل جدید فرودگاه*های کوچک محلی بوجود آمده*است.

همچنین تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شده که تعاریف فعلی توریسم رازیر سؤال برده*اند. برخی مردم (به*ویژه افرادی بالای سن ۴۵ سالگی و بازنشستگان) به سراغ توریسم رفته و بعضاً تمام سال را با این تورها می*گذرانند. هفته*ای چند بار در خارج از منزل غذا می*خورند به تئاتر می*روند، به گشت و گذارهای روزانه می*پردازند و درسال نیز چند بار مسافرت می*کنند. بخش اعظم این تغییرات به تنوع خرید منجر شده*اند. امروزه خرید انواع محصولات گردشگری از طریق اینترنت صورت می*گیرد. برخی از سایت*های اینترنتی تخفیف*های زیادی را برای این محصولات در نظر گرفته*اند که با هدف جلب مشتری صورت می*گیرد. البته گاهی در این صنعت اختلالاتی هم بروز می*کند مثل واقعه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و تهدیدات تروریستی علیه مراکز گردشگری مثل شهرهای اروپایی و بالی. برخی مراکز گردشگری مثل کاستا دل سول، بالیرس و کانکن به دلیل تغییر سلیقه مردم شهرت خود را از دست داده*اند. چرا که با سایر مراکز تفاوت*های زیادی دارند. ساخت و ساز و تخریب طبیعت نیز اغلب می*تواند جلوه*های زیبایی مناطق مذکور را تغییر داده و کاهش گردشگر را سبب شود. این وضعیت در کاستا براوا در اسپانیا طی دو دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ کاملاً مشهود بوده*است.

امروزه تنها ۱۱٪ منطقه و فضای سبز آن دست نخورده باقی مانده*است که این امر باعث ایجاد بحران در جذب گردشگر در این منطقه شده*است. توریسم پایدار با وقوف مردم نسبت به اثرات چشمگیر این صنعت بر جوامع شهرت بیشتری پیدا می*کند. توریسم در حال حاضر در کشورهای در حال توسعه روبه رشد نهاده و به*ویژه در فعالیت*های اقتصادی آنها اهمیت فوق*العاده*ای دارد و از عناصر اصلی درآمد ناخالص ملی محسوب می*شود. در سالیان اخیر تعطیلات دوم یا همان تعطیلات رسمی در میان اقشار مردم از جمله درآمد زایی بیشتر بسیار مورد توجه قرار گرفته*است. ترکیبات خاص در بسته*های (پکیج*های) گردشگری و مراکز عرضه این خدمات مثل مراکز اسکی که در پایان هفته مورد توجه قرار می*گیرند یا در ایام تعطیل پایان هفته به پارک ملی یا شهری زیبا می*روند به این درآمد زایی کمک کرده*است. در۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ در اثر واقعه سونامی که به علت زمین لرزه شدید اقیانوس هند در گرفت و مرز کشورهای آسیایی این اقیانوس و مالدیورا درنوردید هزاران تن ناپدید شدند و بسیاری از گردشگران جان باختند. این واقعه و عملیات پاکسازی این مناطق سبب شد تا در صنعت توریسم در منطقه به شدت آسیب ببیند.[۸]
بحث*هایی در مورد گردشگری

سازمان گردشگری جهانی (UNWTO) پیش بینی می*کند که گردشگری بین*المللی با نرخ رشد ۴٪ به کار خود ادامه دهد [۱] و اروپا تا سال ۲۰۲۰ همچنان جزء پرجاذبه*ترین مناطق گردشگری جهان خواهد ماند ولی سهم این قاره از ۶۰ درصد در سال ۱۹۹۵ به ۴۶ درصد کاهش خواهد یافت. این در حالی است که روند مسافرت*های دور اندکی بیشتر از مسافرت*های داخلی خواهد بود و از ۱۸ درصد در سال ۱۹۹۵ به ۲۴ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش خواهد یافت. از زمانی که تجارت الکترونیکی در اینترنت رونق گرفته، محصولات گردشگری از جمله پرمعامله*ترین اقلام مورد تجارت بوده*اند. این محصولات یا سرویس*ها با نرخ مناسب در شبکه عرضه می*شوند. عرضه کنندگان خدمات گردشگری (سفرها، هتل*ها، خطوط هواپیمایی و غیره) فروش اینترنتی را در دستور کار خود قرار داده*اند و بدین ترتیب تا حد زیادی دست واسطه*ها کوتاه شده*است. انتظار می*رود در زمینهٔ سفرهای فضایی طی ربع اول قرن بیست و یکم پیشرفت چشمگیری حاصل شود اگر چه در مقایسه با مراکز سنتی، آمار گردشگران این بخش قابل توجه نخواهد بود مگر این که تکنولوژی*هایی چون سیستم*های حمل به فضا پیشرفت کنند و ارزان تمام شوند. پیشرفت*های تکنولوژیکی می*تواند هتل*های فضایی را ممکن نمایند و مثلاً هواپیماهای خورشیدی یا فضاپیماهای بزرگ را عرضه کنند. هتل*های زیر آبی مثل هیدروپلیس هم که انتظار می*رود در سال ۲۰۰۶ در دبی ساخته شود به این مجموعه اضافه خواهند شد. در اقیانوس نیز گردشگران مورد استقبال کشتی*های گشتی بسیار بزرگ و بی*نظیر و شاید هم شهرهای شناور قرار خواهند گرفت. برخی آینده*گراها انتظار دارند هتل*های سیار و پایه*داری ساخته شوند که بتوانند به طور موقت در هر جای کرهٔ زمین نصب شوند و هر جا که ساخت هتل*ها از نظر سیاسی اقتصادی یا بنا به ملاحظات زیست محیطی قابل قبول نباشد از آن*ها استفاده کنند.[۹]
جستارهای وابسته