*JujU*
کاربر انجمن
- تاریخ ثبت‌نام
- Nov 6, 2013
- ارسالی‌ها
- 2,786
- پسندها
- 394
- امتیازها
- 83
- محل سکونت
- تهران
- تخصص
- فکر کردن به چیزایی که دیگران ساده ازش رد میشن
- دل نوشته
- هر روز معجزه است اگر به خدا ایمان بیاوریم..
در زمان مواجهه با اسبی بیمار، داروها بعنوان تنها عامل سلامتی بخش مطرح نمی باشند ، بلکه عوامل کمک کننده دیگری نیز وجود دارند که به کمک آنها میتوان اسب بیمار را یاری داده تا با استرس کمتری بیماری را پشت سر بگذارد. یکی از این عوامل کمک کننده ، تغذیه صحیح اسبهای بیمار می باشد. برای شروع بحث بهتر است ابتدا اندکی پیرامون تغذیه عادی در اسب صحبت شده و پس از آن به تغییراتی که باید در جیره عادی داده شود ، پرداخته خواهد شد.
یک اسب به چه مقدار ماده غذائی نیاز دارد؟
بالانس کردن میزان احتیاجات یک اسب ، خود یک هنر می باشد. هنری مبتنی بر شناخت نیازهای فیزیکی با تمامی فاکتورهای دخیل در آن. مقدار جیره بستگی به وزن و اندازه حیوان دارد و بطور متوسط 2- 5/2 % وزن بدن را شامل می شود.همچنانکه کم خوردن غذا ایجاد مشکل در حیوان می نماید، زیاد خوردن نیز می تواند بروز مشکلاتی را در حیوان سبب شود. در کل ، سلامت پاها، عضلات ، دستگاه گوارش ، دستگاه تنفس و در یک کلام « بدن سالم » در گرو تغذیه با جیره صحیح می باشد. عوامل تاثیر گذار بر جیره عبارتند از سن، جنس، وزن،شرایط آب و هوائی،نوع فعالیت،تیپ اسب و ... .در جدول ذیل مقادیر انرژی و پروتئین لازم ، همچنین درصد پیشنهادی کنسانتره و علوفه به کل غذا در حیوان سالم آورده شده است.
اولین چیزی که یک اسب بیمار نیاز دارد ، یک استراحتگاه مناسب (Box) می باشد. حتی در جزئی تری آسیبها نیز می بایست 2 روز را جهت استراحت اسب در نظر گرفت.تغذیه اسب بیمار بدین جهت اهمیت دارد که اسب در زمان بیماری و زمانیکه در استراحتگاه بسر می برد،اغلب شرایط بدنی خود را از دست می دهد.که یکی از دلایل آن ، از دست رفتن اشتها می باشد. این نکته را باید در نظر داشت که جیره تهیه شده برای چنین اسبی ، می بایست از جذابیت تغذیه ای بر خوردار بوده و بدین منظور از میوه های آبدار مانند سیب و هویج ، گیاهان معطر مانند پودر سیر که بو و طعم داروها را با آن می توان مخفی نمود و همچنین از سبوس استفاده می شود.اگرچه سبوس خوراک ایدهآلی برای اسب نیست ، اما خسیانده آنرا بسیاری از اسبها دوست دارند و واقعا از خوردن آن لذت می برند.برای تهیه این خوراک دو سوم سطل را از سبوس پر کرده و با آب داغ آنرا می خیسانند.رویش را با پارچه ای پوشانده و می گذارند تا ولرم شود، سپس به میزان 30 گرم نمک به آن افزوده و تا وقتیکه هنوز گرم است ، آنرا در اختیار اسب قرار می دهند.علاوه بر خوشخوراک بودن غذا، شرایط خوراک دهی نیز در میزان مصرف غذا تاثیر دارد.بعنوان مثال اگر اسبی در پای جلوی خود دچار آسیبی شده باشد ، بهتر است که ظرف غذا بر روی کف زمین قرار داده نشود، چراکه برای خوردن از سطوح پائین ، اسب برای حفظ تعادل، وزن بیشتری را روی پاهای جلوئی خود می اندازد که این کار باعث افزایش درد و در نهایت موجب صرفنظر کردنش از غذا خوردن می شود.شایط آرام و به دور از عوامل تحریکی نیز در تمایل اسب به غذا خوردن نقش دارد. تغییر در جیره اسب می بایست آرام آرام انجام شود تا میکرو ارگانیسمهای حاضر در دستگاه گوارش حیوان بتوانند خود را به غذای جدید سازگار نمایند. با تغییر ناگهانی جیره ، ترکیب جمعیتی میکرو ارگانیسمها دچار اختلال شده و در نتیجه اسهال، کولیک و حتی لمینایتیس می تواند متعاقب ان بوجود آید. در صورتیکه اجبار به تغییر ناگهانی جیره می باشد، تجویز مواد پرو بیوتیک یا مخمر بعنوان مکمل می تواند در کمک به سازگار کردن میکروارگانیسمها به جیره جدید و کاهش مشکلات بوجود آمده ، سودمند باشد. در ادامه، به فرمهای کلی جیره قابل پیشنهاد در بیماریهای مختلف اسب اشاره می گردد.
تغذیه کره اسبهای بیمار یا نارس:
بیشتر مادیانها برای تغذیه کره هایشان شیر کافی تولید می کنند. کره اسبهای ضعیف می بایست در هر ساعت برای مکیدن شیر مادر تشویق شده و در این جهت باید به آنها کمک نمود. در صورتیکه کره اسب قادر به مکیدن شیر نباشد ، شیر مادیان را باید با دست یا پمپ پستانی دوشید. پستان بسته به میزان شیردهی هر 2 – 6 ساعت دوشیده می شود .حتی با دوششهای مکرر ، بیشتر مادیانها به سرعت خشک می شوند و منبع دیگری برای رساندن شیر به کره اسب لازم است. می توان از مادیانهای شیرده استفاده نمود که معمولا گران می باشند.شیر بز جایگزین مناسبی برای شیر مادیان است و بعنوان یک راه قابل انتخاب دیگر ف پیشنهاد شده است که از شیر کم چرب (2%) که 20 گرم دکستروز به آن افزوده شده است ، استفاده شود. کره اسبهائی که بصورت دستی تغذیه می شوند باید در راس ساعات مناسب تغذیه گردند، زیرا فواصل طولانی بین تغذیه موجب نفخ، دل درد، کاهش تغذیه و کم آبی بدن می شود.کره اسبهای نارس و سپتی سمیک، تغذیه دهانی را تحمل نکرده و این عمل باید از طریق تزریقی انجام شود. تغذیه سیاهرگی گران بوده و تنها در درمانگاههای بزرگ امکان پذیر است . شیر را باید پیش از خورانده شدن تا حد دمای بدن گرم نمود. کره اسبهای ضعیف که رفلکس مکیدن آنها کمتر از میزان لازم است، باید تنها با لوله بینی – معدی تغذیه شوند.یک سوند ادراری اسب نر را می توان به این منظور بکار برد. کره اسبهای بدون مادر حتما می بایستی در 24 ساعت اول زندگی ، ماک دریافت نمایند و تا یک ماهگی نیز با شیر جایگزین تغذیه شوند. قند معمولی را در کره اسبهای زیر یک هفته نباید بکار برد ، چراکه آنها آنزیم سوکراز را جهت هضم قند در اختیار ندارند. اگر کره اسبی دچار اسهال شد و اسهالش بیش از 2 روز ادامه یافت، باید Vit .B ، انرژی و پروتئین را به نحو مناسبی تامین نمود.
تغذیه در اسبهای بالغ مبتلا به اسهال :
در برخرد با اسهال بهترین کار، کاهش هجم غذا، افزودن مکملهای ویتامین B ، مایعات و الکترولیتها به مدت بیش از دو روز می باشد. تغذیه آزاد با مواد خشبی، نمک و آب در مورد اسهالهائی که بعلت زیاد مصرف شدن غلات و یا اسهالهای آنتی بیوتیکی بوجود می آیند، توصیه می شود.از مقادیر زیاد کربوهیدراتهای قابل هضم (غلات) باید اجتناب نمود.
تغذیه اسبهای مبتلا به بیماریهای کبدی:
کبد نخستین محل تولید گلیکوژن و محل نگهداری ویتامینهای A, E, D بوده و همچنین در غیر سمی نمودن داروها و محصولات جانبی سوخت و ساز دخیل می باشد.کلید تغذیه اسب مبتلا به بیماری کبدی، در تامین انرژی و پروتئین به صورتی است که متکی به سوخت وساز در کبد نباشد، بطوریکه بیش از آنچه که نیاز است به بیمار استرس تحمیل ننماید. ویتامینهای A, D , E می بایست بعنوان مکمل داده شوند ، چراکه انها معمولا از کبد به سیستم گردش خون رهاسازی می گردند. آمینو اسیدهای شاخه کوتاه نظیر والینف لوسین و ایزو لوسین را به راحتی میتوان بعنوان منابع انرژی و پروتئین بکار برد. جیره این اسبها می بایست حاوی مقادیر بالای کربوهیدراتهای حل شدنی و پروتئین پائین (پروتئینهائی که بیشتر حاوی آمینو اسیدهای شاخه کوتاه می باشند) باشد. غذاهای پیشنهاد شده عبارتند از Oat hay , Grass hay
، سورگوم(مایلو) و ذرت. از علوفه لگومینه مانند یونجه ، شبدر، سویا و جو دوسر (Oat) باید اجتناب نمود.تغذیه می بایست در مقادیر کم و به دفعات صورت گیرد.
تغذیه اسبهای مبتلا به بیماریهای کلیه:
در بیماریهای کلیه نیز همانند بیماریهای کبد، بیمار نیازمند پروتئین پائین ، اما با کیفیت بالا می باشد. یک برنامه تغذیه ای صحیح لزوما کند کننده پیشرفت بیماری نخواهد بود، اما می تواند شرایط زندگی اسب را بهبود بخشد. کلیه محلی اولیه برای تراوش کلسیم می باشد. غذاهای حاوی مقادیر بالای کلسیم مانند علوفه لگومینه ، موجب دفع مقادیر زیادی بلور کلسیم از طریق ادرار می شود. در اسبهای مبتلا به بیماریهای کلیوی، این بلورها در در کلیه تجمع یافته و در نتیجه تولید سنگ کلیه می نماید. بنابر این مصرف یونجه و سبوس در این بیماران ممنوع می باشد.
تغذیه اسبهای مبتلا به بیماریهای قلبی:
بیشترین نگرانی در این بیماران، مربوط به سطح سدیم و پتاسیم جیره و کیفیت پروتئین و انرژی آن جهت حفظ وزن بدن می باشد. در یافت نمک باید محدود شود ، اما این به معنی حذف نمک از جیره نیست. در مورد جیره های تجارتی، سطح سدیم را باید بررسی نمود. ممکن است نیاز باشد که داروهای مشخصی مانند فروسماید که یک داروی دیورتیک بوده و بر سطح الکترولیتها تاثیر دارد، تجویز گردد.
تغذیه اسبهای مبتلا به اختلالات هورمونی:
اختلالات هورمونی مربوط به هیپوفیز ، مشکل عمومی در اسبهای پیر می باشد. در این اسبها تحمل برابر کلسیم، گلوکز و فیبر کاهش یافته، در حالیکه نیاز به پروتئین، فسفر، ویتامینهای C,D افزایش می یابد. پلتهای تولید شده برای اسبهای پیر می بایست دارای 12-20 % فیبر خام باشد تا اسب بعنوان یک غذای کامل انرا مورد استفاده قرار دهد و نیاز به علوفه در آنها کاهش یابد. باید به خاطر داشت اگر اسب پیری دارای مشکل خاصی نبود، (مانند از دست دادن وزن یا شرایط بدنی) و یا در او ابتلا به اختلالات هورمونی هیپوفیز تشخیص داده نشد ، نیازی به تغییر در نوع جیره نمی باشد.
تغذیه اسبهای مبتلا به گرسنگی:
گرسنگی به خودی خود یک بیماری نیست، اما آشکارا موجب شرایطی می شود که می تواند مشکلات بسیاری را بوجود آورد. گرسنگی می تواند نتیجه مشکلات دندانی، آلودگی های انگلی، کاهش جذب روده ای و یا محرومیت از غذا باشد. در این شرایط سیستم ایمنی دچار لطمه شده و زمان بهبودی زخمها کند می گردد، همانگونه که میزان متابولیسم کاهش می یابد. در گرسنگی طولانی مدت، بعلت حرکت داده شدن پروتئینها جهت مصرف و تامین احتیاجات بدن، کاهش توده غضلانی (مانند عضله قلب) ایجاد می شود. این کار آخرین راه حل بدن جهت تامین ماده غذائی است.زمانیکه برای درمان یک اسب مبتلا به گرسنگی اقدامی صورت داده می شود باید بخاطر داشت که غذا می بایست به آرامی در اختیار اسب قرار داده شود. این جیره شامل علوفه با کیفیت بسیار بالا از نظر پروتئین و بدون کربوهیدرات (غلات) بوده که باید به آرامی در اختیار اسب قرار گیرد تا میزان متابولیسم به آرامی و بدون مشکل افزایش یابد. سطوح بالای کربوهیدرات می تواند موجب فشار بر روی ماهیچه های قلبی ضعیف شده ، شود.
تغذیه در اسبهای مبتلا به Rectovaginal laceration :
این عارضه می تواند در خلال کره زائی بوجود آید. در اینجا نیاز به نرم ساختن غذا و کاهش در حجم مدفوع می باشد. استفاده از یک غذای پلت شده کامل یا حتی یک جیره مایع مناسب است. اگر پارگی ها مناسب جراحی می باشند، جیره جدید را می بایست پیش از جراحی آغاز نمود. در این موقعیت باید از مصرف علوفه دارای ساقه بلند اجتناب نمود.
تغذیه در اسبهای مبتلا به کولیک:
کولیک نام عمومی حالتی است که اسب در زمان درد شکمی از خود نشان می دهد. انواع مختلفی از کولیک وجود دارد . در کولیک حاد، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. اولین غذائی که بعد از جراحی کولیک وجود دارد. در کولیک حاد ممکن است نیاز به عملیات جراحی باشد. اولین غذائی که بعد از جراحی کولیک می بایست در اختیار اسب قرار گیرد علوفه خشک با کیفیت بالا می باشد. این غذا حرکت دستگاه گوارش را که ممکن است پس از عمل جراحی ضعیف شده باشد، تحریک می نماید.بعد از آنکه اسب کاملا بهبود یافت ، دیگر نیازی به جیره غذائی خاصی نیست، اگرچه توصیه شده است که جیره ای با فیبر بالا و آب در اختیار اسب قرار داده شود. در صورتیکه قسمتی از روده بزرگ برداشته شده باشد، حجم لازم برای هضم فیبر کاهش می یابد و نیاز به پروتئین، فسفر و ویتامین B افزایش خواهد یافت. در این شرایط باید از یونجه خشک با کیفیت بالا و یا مخلوط یونجه – علف استفاده نمود. کنسانتره را کم کم و در میزانی کمتر از 2 کیلو گرم در غذا باید در اختیار اسب قرار داد. افزودن چربی جهت افزایش کالری دریافتی ، مفید می باشد. در عملیات جراحی که قسمتی از روده کوچک برداشته شده است ، زمانیکه زمانیکه حیوان به غذاخوردن می آید، جیره را باید به گونه ای تهیه دید که بیشتر قابلیت هضم در روده بزرگ را داشته باشد. در این شرایط باید از مقادیر زیاد غلات اجتناب نمود، زیرا نخستین محلی که در هضم کربوهیدراتها دخالت دارد، روده باریک می باشد . در این بیماران از علوفه لگومینه با کیفیت بالا و تفاله چغندر قند استفاده شود. اگر ایلئوم در جراحی دست نخورده باشد، می توان از روغن خوراکی جهت افزایش انرژی دریافتی استفاده نمود و در صورتیکه ایلئوم مورد جراحی قرار گرفته و قسمتی از آن برداشته شده است، بهتر آن است که ویتامینهای A , E و در صورت نیاز ویتامین K تجویز گردد. همچنین در این بیماران نیاز به دریافت کلسیم افزایش می یابد، چراکه ایلئوم محلی اصلی برای جذب کلسیم می باشد.
تغذیه در اسبهای مبتلا به بیماریهای ریوی:
غلات و علوفه ای که مورد مصرف قرار می گیرد، نباید حاوی گرد و خاک باشند. بهتر است به جیره این بیماران ملاس را بیافزایند. افزودن ملاس به جیره دارای این خاصیت است که غذا را شیرین می نماید و همچنین در کاهش ماهیت گرد و خاکی جیره موثر می باشد. میزان مجاز استفاده از ملاس 5 – 10 % جیره می باشد. علوفه خشک باید پیش از مصرف به میزان حداکثر 10 دقیقه در آب خیسانده شوند.
منابع:
1 – براد فورد . پی . اسمیت (1378 ) طب داخلی دامهای بزرگ، ترجمه : دکتر سید حسین مرجانمهر، دکتر محمدربانی، دکتر سید احمد فاطمی، دکتر مرتضی گرجی دوز، چاپ اول، تهران، انتشارات فرهنگ جامع.
2 – هاشمی، مسعود (1370) تغذیه دام، طیور و آبزیان، چاپ اول، تهران، انتشارات فرهنگ جامع
3- کریستوفر ام – براون (1378) نکاتی پیرامون طب اسب، ترجمه: دکتر جویا تفتی، دکتر حسن زاده، دکتر شهشهان، دکتر نعمان، چاپ اول، انتشارات نور بخش
4 –Catherine j.savage(1999) Equine medicine secrets , Philadelphia , Hanley &Belfus . inc
5 – David frappe (1998) Equine nutrition and feeding , second edition, Black well science
6 – Patrich t.colahan , Alfred m.merritt , James n.moore, I.G.(joe) mayhew (1999) Equine medicine and surgery , fifth edition , Mosby
یک اسب به چه مقدار ماده غذائی نیاز دارد؟
بالانس کردن میزان احتیاجات یک اسب ، خود یک هنر می باشد. هنری مبتنی بر شناخت نیازهای فیزیکی با تمامی فاکتورهای دخیل در آن. مقدار جیره بستگی به وزن و اندازه حیوان دارد و بطور متوسط 2- 5/2 % وزن بدن را شامل می شود.همچنانکه کم خوردن غذا ایجاد مشکل در حیوان می نماید، زیاد خوردن نیز می تواند بروز مشکلاتی را در حیوان سبب شود. در کل ، سلامت پاها، عضلات ، دستگاه گوارش ، دستگاه تنفس و در یک کلام « بدن سالم » در گرو تغذیه با جیره صحیح می باشد. عوامل تاثیر گذار بر جیره عبارتند از سن، جنس، وزن،شرایط آب و هوائی،نوع فعالیت،تیپ اسب و ... .در جدول ذیل مقادیر انرژی و پروتئین لازم ، همچنین درصد پیشنهادی کنسانتره و علوفه به کل غذا در حیوان سالم آورده شده است.
| نوع اسب | نوع نیاز | پروتئین و انرژی مورد نیاز | Diet prope (%) | ||
| ME (Mcal/ Kg) | CP (%) | کنسانتره | علوفه | ||
اسب بالغ | نگهداری | 2 | 8 | 0 | 100 |
| نریان | 2.40 | 9.6 | 30 | 70 | |
مادیان آبستن | 9 ماهه | 2.25 | 10 | 20 | 80 |
| 10 ماهه | 2.25 | 10 | 20 | 80 | |
| 11 ماهه | 2.40 | 10.6 | 30 | 70 | |
مادیان شیر ده | از کره زائی تا 3 ماهگی | 2.60 | 13.2 | 50 | 50 |
| از 3 ماهگی تا از شیر گیری | 2.45 | 11 | 35 | 65 | |
اسبهای کار | کار سبک | 2.45 | 9.8 | 35 | 65 |
| کار متوسط | 2.65 | 10.4 | 50 | 50 | |
| کار سنگین | 2.85 | 11.4 | 65 | 35 | |
اسب در حال رشد | 4 ماهه از شیر گرفته شده | 2.90 | 14.5 | 70 | 30 |
| 6 ماهه از شیر گرفته شده | 2.90 | 14.5 | 70 | 30 | |
| رشد متوسط | 2.90 | 14.5 | 70 | 30 | |
| رشد سریع | 2.90 | 14.5 | 70 | 30 | |
پس از 12 ماهگی | رشد متوسط | 2.80 | 12.6 | 60 | 40 |
| رشد سریع | 2.80 | 12.6 | 60 | 40 | |
پس از 18 ماهگی | بدون آموزش | 2.50 | 11.3 | 45 | 55 |
| تحت آموزش | 2.65 | 12 | 50 | 50 | |
24 ماهگی | بدون آموزش | 2.45 | 10.4 | 35 | 65 |
| تحت آموزش | 2.65 | 11.3 | 50 | 50 |
اولین چیزی که یک اسب بیمار نیاز دارد ، یک استراحتگاه مناسب (Box) می باشد. حتی در جزئی تری آسیبها نیز می بایست 2 روز را جهت استراحت اسب در نظر گرفت.تغذیه اسب بیمار بدین جهت اهمیت دارد که اسب در زمان بیماری و زمانیکه در استراحتگاه بسر می برد،اغلب شرایط بدنی خود را از دست می دهد.که یکی از دلایل آن ، از دست رفتن اشتها می باشد. این نکته را باید در نظر داشت که جیره تهیه شده برای چنین اسبی ، می بایست از جذابیت تغذیه ای بر خوردار بوده و بدین منظور از میوه های آبدار مانند سیب و هویج ، گیاهان معطر مانند پودر سیر که بو و طعم داروها را با آن می توان مخفی نمود و همچنین از سبوس استفاده می شود.اگرچه سبوس خوراک ایدهآلی برای اسب نیست ، اما خسیانده آنرا بسیاری از اسبها دوست دارند و واقعا از خوردن آن لذت می برند.برای تهیه این خوراک دو سوم سطل را از سبوس پر کرده و با آب داغ آنرا می خیسانند.رویش را با پارچه ای پوشانده و می گذارند تا ولرم شود، سپس به میزان 30 گرم نمک به آن افزوده و تا وقتیکه هنوز گرم است ، آنرا در اختیار اسب قرار می دهند.علاوه بر خوشخوراک بودن غذا، شرایط خوراک دهی نیز در میزان مصرف غذا تاثیر دارد.بعنوان مثال اگر اسبی در پای جلوی خود دچار آسیبی شده باشد ، بهتر است که ظرف غذا بر روی کف زمین قرار داده نشود، چراکه برای خوردن از سطوح پائین ، اسب برای حفظ تعادل، وزن بیشتری را روی پاهای جلوئی خود می اندازد که این کار باعث افزایش درد و در نهایت موجب صرفنظر کردنش از غذا خوردن می شود.شایط آرام و به دور از عوامل تحریکی نیز در تمایل اسب به غذا خوردن نقش دارد. تغییر در جیره اسب می بایست آرام آرام انجام شود تا میکرو ارگانیسمهای حاضر در دستگاه گوارش حیوان بتوانند خود را به غذای جدید سازگار نمایند. با تغییر ناگهانی جیره ، ترکیب جمعیتی میکرو ارگانیسمها دچار اختلال شده و در نتیجه اسهال، کولیک و حتی لمینایتیس می تواند متعاقب ان بوجود آید. در صورتیکه اجبار به تغییر ناگهانی جیره می باشد، تجویز مواد پرو بیوتیک یا مخمر بعنوان مکمل می تواند در کمک به سازگار کردن میکروارگانیسمها به جیره جدید و کاهش مشکلات بوجود آمده ، سودمند باشد. در ادامه، به فرمهای کلی جیره قابل پیشنهاد در بیماریهای مختلف اسب اشاره می گردد.
تغذیه کره اسبهای بیمار یا نارس:
بیشتر مادیانها برای تغذیه کره هایشان شیر کافی تولید می کنند. کره اسبهای ضعیف می بایست در هر ساعت برای مکیدن شیر مادر تشویق شده و در این جهت باید به آنها کمک نمود. در صورتیکه کره اسب قادر به مکیدن شیر نباشد ، شیر مادیان را باید با دست یا پمپ پستانی دوشید. پستان بسته به میزان شیردهی هر 2 – 6 ساعت دوشیده می شود .حتی با دوششهای مکرر ، بیشتر مادیانها به سرعت خشک می شوند و منبع دیگری برای رساندن شیر به کره اسب لازم است. می توان از مادیانهای شیرده استفاده نمود که معمولا گران می باشند.شیر بز جایگزین مناسبی برای شیر مادیان است و بعنوان یک راه قابل انتخاب دیگر ف پیشنهاد شده است که از شیر کم چرب (2%) که 20 گرم دکستروز به آن افزوده شده است ، استفاده شود. کره اسبهائی که بصورت دستی تغذیه می شوند باید در راس ساعات مناسب تغذیه گردند، زیرا فواصل طولانی بین تغذیه موجب نفخ، دل درد، کاهش تغذیه و کم آبی بدن می شود.کره اسبهای نارس و سپتی سمیک، تغذیه دهانی را تحمل نکرده و این عمل باید از طریق تزریقی انجام شود. تغذیه سیاهرگی گران بوده و تنها در درمانگاههای بزرگ امکان پذیر است . شیر را باید پیش از خورانده شدن تا حد دمای بدن گرم نمود. کره اسبهای ضعیف که رفلکس مکیدن آنها کمتر از میزان لازم است، باید تنها با لوله بینی – معدی تغذیه شوند.یک سوند ادراری اسب نر را می توان به این منظور بکار برد. کره اسبهای بدون مادر حتما می بایستی در 24 ساعت اول زندگی ، ماک دریافت نمایند و تا یک ماهگی نیز با شیر جایگزین تغذیه شوند. قند معمولی را در کره اسبهای زیر یک هفته نباید بکار برد ، چراکه آنها آنزیم سوکراز را جهت هضم قند در اختیار ندارند. اگر کره اسبی دچار اسهال شد و اسهالش بیش از 2 روز ادامه یافت، باید Vit .B ، انرژی و پروتئین را به نحو مناسبی تامین نمود.
تغذیه در اسبهای بالغ مبتلا به اسهال :
در برخرد با اسهال بهترین کار، کاهش هجم غذا، افزودن مکملهای ویتامین B ، مایعات و الکترولیتها به مدت بیش از دو روز می باشد. تغذیه آزاد با مواد خشبی، نمک و آب در مورد اسهالهائی که بعلت زیاد مصرف شدن غلات و یا اسهالهای آنتی بیوتیکی بوجود می آیند، توصیه می شود.از مقادیر زیاد کربوهیدراتهای قابل هضم (غلات) باید اجتناب نمود.
تغذیه اسبهای مبتلا به بیماریهای کبدی:
کبد نخستین محل تولید گلیکوژن و محل نگهداری ویتامینهای A, E, D بوده و همچنین در غیر سمی نمودن داروها و محصولات جانبی سوخت و ساز دخیل می باشد.کلید تغذیه اسب مبتلا به بیماری کبدی، در تامین انرژی و پروتئین به صورتی است که متکی به سوخت وساز در کبد نباشد، بطوریکه بیش از آنچه که نیاز است به بیمار استرس تحمیل ننماید. ویتامینهای A, D , E می بایست بعنوان مکمل داده شوند ، چراکه انها معمولا از کبد به سیستم گردش خون رهاسازی می گردند. آمینو اسیدهای شاخه کوتاه نظیر والینف لوسین و ایزو لوسین را به راحتی میتوان بعنوان منابع انرژی و پروتئین بکار برد. جیره این اسبها می بایست حاوی مقادیر بالای کربوهیدراتهای حل شدنی و پروتئین پائین (پروتئینهائی که بیشتر حاوی آمینو اسیدهای شاخه کوتاه می باشند) باشد. غذاهای پیشنهاد شده عبارتند از Oat hay , Grass hay
، سورگوم(مایلو) و ذرت. از علوفه لگومینه مانند یونجه ، شبدر، سویا و جو دوسر (Oat) باید اجتناب نمود.تغذیه می بایست در مقادیر کم و به دفعات صورت گیرد.
تغذیه اسبهای مبتلا به بیماریهای کلیه:
در بیماریهای کلیه نیز همانند بیماریهای کبد، بیمار نیازمند پروتئین پائین ، اما با کیفیت بالا می باشد. یک برنامه تغذیه ای صحیح لزوما کند کننده پیشرفت بیماری نخواهد بود، اما می تواند شرایط زندگی اسب را بهبود بخشد. کلیه محلی اولیه برای تراوش کلسیم می باشد. غذاهای حاوی مقادیر بالای کلسیم مانند علوفه لگومینه ، موجب دفع مقادیر زیادی بلور کلسیم از طریق ادرار می شود. در اسبهای مبتلا به بیماریهای کلیوی، این بلورها در در کلیه تجمع یافته و در نتیجه تولید سنگ کلیه می نماید. بنابر این مصرف یونجه و سبوس در این بیماران ممنوع می باشد.
تغذیه اسبهای مبتلا به بیماریهای قلبی:
بیشترین نگرانی در این بیماران، مربوط به سطح سدیم و پتاسیم جیره و کیفیت پروتئین و انرژی آن جهت حفظ وزن بدن می باشد. در یافت نمک باید محدود شود ، اما این به معنی حذف نمک از جیره نیست. در مورد جیره های تجارتی، سطح سدیم را باید بررسی نمود. ممکن است نیاز باشد که داروهای مشخصی مانند فروسماید که یک داروی دیورتیک بوده و بر سطح الکترولیتها تاثیر دارد، تجویز گردد.
تغذیه اسبهای مبتلا به اختلالات هورمونی:
اختلالات هورمونی مربوط به هیپوفیز ، مشکل عمومی در اسبهای پیر می باشد. در این اسبها تحمل برابر کلسیم، گلوکز و فیبر کاهش یافته، در حالیکه نیاز به پروتئین، فسفر، ویتامینهای C,D افزایش می یابد. پلتهای تولید شده برای اسبهای پیر می بایست دارای 12-20 % فیبر خام باشد تا اسب بعنوان یک غذای کامل انرا مورد استفاده قرار دهد و نیاز به علوفه در آنها کاهش یابد. باید به خاطر داشت اگر اسب پیری دارای مشکل خاصی نبود، (مانند از دست دادن وزن یا شرایط بدنی) و یا در او ابتلا به اختلالات هورمونی هیپوفیز تشخیص داده نشد ، نیازی به تغییر در نوع جیره نمی باشد.
تغذیه اسبهای مبتلا به گرسنگی:
گرسنگی به خودی خود یک بیماری نیست، اما آشکارا موجب شرایطی می شود که می تواند مشکلات بسیاری را بوجود آورد. گرسنگی می تواند نتیجه مشکلات دندانی، آلودگی های انگلی، کاهش جذب روده ای و یا محرومیت از غذا باشد. در این شرایط سیستم ایمنی دچار لطمه شده و زمان بهبودی زخمها کند می گردد، همانگونه که میزان متابولیسم کاهش می یابد. در گرسنگی طولانی مدت، بعلت حرکت داده شدن پروتئینها جهت مصرف و تامین احتیاجات بدن، کاهش توده غضلانی (مانند عضله قلب) ایجاد می شود. این کار آخرین راه حل بدن جهت تامین ماده غذائی است.زمانیکه برای درمان یک اسب مبتلا به گرسنگی اقدامی صورت داده می شود باید بخاطر داشت که غذا می بایست به آرامی در اختیار اسب قرار داده شود. این جیره شامل علوفه با کیفیت بسیار بالا از نظر پروتئین و بدون کربوهیدرات (غلات) بوده که باید به آرامی در اختیار اسب قرار گیرد تا میزان متابولیسم به آرامی و بدون مشکل افزایش یابد. سطوح بالای کربوهیدرات می تواند موجب فشار بر روی ماهیچه های قلبی ضعیف شده ، شود.
تغذیه در اسبهای مبتلا به Rectovaginal laceration :
این عارضه می تواند در خلال کره زائی بوجود آید. در اینجا نیاز به نرم ساختن غذا و کاهش در حجم مدفوع می باشد. استفاده از یک غذای پلت شده کامل یا حتی یک جیره مایع مناسب است. اگر پارگی ها مناسب جراحی می باشند، جیره جدید را می بایست پیش از جراحی آغاز نمود. در این موقعیت باید از مصرف علوفه دارای ساقه بلند اجتناب نمود.
تغذیه در اسبهای مبتلا به کولیک:
کولیک نام عمومی حالتی است که اسب در زمان درد شکمی از خود نشان می دهد. انواع مختلفی از کولیک وجود دارد . در کولیک حاد، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. اولین غذائی که بعد از جراحی کولیک وجود دارد. در کولیک حاد ممکن است نیاز به عملیات جراحی باشد. اولین غذائی که بعد از جراحی کولیک می بایست در اختیار اسب قرار گیرد علوفه خشک با کیفیت بالا می باشد. این غذا حرکت دستگاه گوارش را که ممکن است پس از عمل جراحی ضعیف شده باشد، تحریک می نماید.بعد از آنکه اسب کاملا بهبود یافت ، دیگر نیازی به جیره غذائی خاصی نیست، اگرچه توصیه شده است که جیره ای با فیبر بالا و آب در اختیار اسب قرار داده شود. در صورتیکه قسمتی از روده بزرگ برداشته شده باشد، حجم لازم برای هضم فیبر کاهش می یابد و نیاز به پروتئین، فسفر و ویتامین B افزایش خواهد یافت. در این شرایط باید از یونجه خشک با کیفیت بالا و یا مخلوط یونجه – علف استفاده نمود. کنسانتره را کم کم و در میزانی کمتر از 2 کیلو گرم در غذا باید در اختیار اسب قرار داد. افزودن چربی جهت افزایش کالری دریافتی ، مفید می باشد. در عملیات جراحی که قسمتی از روده کوچک برداشته شده است ، زمانیکه زمانیکه حیوان به غذاخوردن می آید، جیره را باید به گونه ای تهیه دید که بیشتر قابلیت هضم در روده بزرگ را داشته باشد. در این شرایط باید از مقادیر زیاد غلات اجتناب نمود، زیرا نخستین محلی که در هضم کربوهیدراتها دخالت دارد، روده باریک می باشد . در این بیماران از علوفه لگومینه با کیفیت بالا و تفاله چغندر قند استفاده شود. اگر ایلئوم در جراحی دست نخورده باشد، می توان از روغن خوراکی جهت افزایش انرژی دریافتی استفاده نمود و در صورتیکه ایلئوم مورد جراحی قرار گرفته و قسمتی از آن برداشته شده است، بهتر آن است که ویتامینهای A , E و در صورت نیاز ویتامین K تجویز گردد. همچنین در این بیماران نیاز به دریافت کلسیم افزایش می یابد، چراکه ایلئوم محلی اصلی برای جذب کلسیم می باشد.
تغذیه در اسبهای مبتلا به بیماریهای ریوی:
غلات و علوفه ای که مورد مصرف قرار می گیرد، نباید حاوی گرد و خاک باشند. بهتر است به جیره این بیماران ملاس را بیافزایند. افزودن ملاس به جیره دارای این خاصیت است که غذا را شیرین می نماید و همچنین در کاهش ماهیت گرد و خاکی جیره موثر می باشد. میزان مجاز استفاده از ملاس 5 – 10 % جیره می باشد. علوفه خشک باید پیش از مصرف به میزان حداکثر 10 دقیقه در آب خیسانده شوند.
منابع:
1 – براد فورد . پی . اسمیت (1378 ) طب داخلی دامهای بزرگ، ترجمه : دکتر سید حسین مرجانمهر، دکتر محمدربانی، دکتر سید احمد فاطمی، دکتر مرتضی گرجی دوز، چاپ اول، تهران، انتشارات فرهنگ جامع.
2 – هاشمی، مسعود (1370) تغذیه دام، طیور و آبزیان، چاپ اول، تهران، انتشارات فرهنگ جامع
3- کریستوفر ام – براون (1378) نکاتی پیرامون طب اسب، ترجمه: دکتر جویا تفتی، دکتر حسن زاده، دکتر شهشهان، دکتر نعمان، چاپ اول، انتشارات نور بخش
4 –Catherine j.savage(1999) Equine medicine secrets , Philadelphia , Hanley &Belfus . inc
5 – David frappe (1998) Equine nutrition and feeding , second edition, Black well science
6 – Patrich t.colahan , Alfred m.merritt , James n.moore, I.G.(joe) mayhew (1999) Equine medicine and surgery , fifth edition , Mosby
