*JujU*
کاربر انجمن
- تاریخ ثبتنام
- Nov 6, 2013
- ارسالیها
- 2,786
- پسندها
- 394
- امتیازها
- 83
- محل سکونت
- تهران
- تخصص
- فکر کردن به چیزایی که دیگران ساده ازش رد میشن
- دل نوشته
- هر روز معجزه است اگر به خدا ایمان بیاوریم..
اعتبار :
سنجش دقّت توسّط تخمین فاصله
چکیدهدر این نوشتار قصد داریم تا به مبحث دقّت بپردازیم و ضمن تعریف توجّه که با دقّت تقریباًمترادف هستند، به شرح آزمایش تخمین فاصله بپردازیم که این آزمایش توسّط خطکش تخمین فاصله انجام میشود، و نتایج آنرا مورد بررسی قرار دهیم. در ضمن این مهم است که بدانیم تمرکز چگونه به دست میآید و عواملی که دقّت انسانها را متأثّر میکنند چه هستند.کلیدواژه: دقّت، توجّه[1]، تمرکز[2]
مقدمهبحث دربارهی سنجش دقّت با مطالعه دربارهی تمرکز رابطه دارد و بههم مربوط میشوند. میتوان گفت هرچه تمرکز شخصی بیشتر باشد، دقّت او در تمامی اموری که نیاز به دقّت دارد افزایش مییابد به خصوص در بحث ما که قصد داریم به توضیح آزمایش تخمین فاصله و فاصلهسنجی بپردازیم.تمرکز در اصطلاح فارسی بهمعنای جمعشدن است؛ که به «تجمّع قُوا» اشاره دارد.
در نتیجه لفظ تمرکز مترادف است با دقّت، متوجّه بودن بهیک نقطه، تجمّع، فشردگی و استحکام.تمرکز حواس ذاتی نیست. ما ژن مشخّصی برای تمرکز در مغز نداریم و هیچیک از ما با تمرکز مادرزاد به دنیا نیامدهایم. آنچه مسلّم است استعداد بالقوّهی تمرکز حواس در همگان وجود دارد و مانند هر استعداد دیگری میتوان آنرا در خود رشد داد و پروراند. همهی کسانیکه ما آنها را استثنائی و عجیب و غریب میدانیم،افرادی کاملاً معمولی هستند که یک یا چند استعداد خود را تا این سطح پرورش دادهاند. بنابراین تمرکز حواس اکتسابی است و میتوان این خصلت را در خود تربیت کرد و به حدّ بالایی رساند و اگر کسی تمرین نکند و این استعداد نهفته را پرورش ندهد مانند افراد عادّی به ادامهی زندگی خواهد پرداخت.وقتی که میخواهیم از دقّت و تمرکز سخن به میان آوریم چارهای نیست که از بحث توجّه هم باید مطلبی به میان آید. تقریباً میتوان گفت توجّه و دقّت دارای یک منشأ هستند و به یک معنا بهکار میروند امّا آنچه در صحبت از توجّه معمولاً استفاده میشود و مورد بحث روانشناسان تجربی قرار میگیرد، بحث از انواع و اقسام توجّه میباشد و اینکه هر کدام از این انواع به چه کاری میآیند یا اینکه از هر کدام در کجاها میتوان استفاده کرد. برای همین در این قسمت به توضیحی اندک دربارهی توجّه و انواع آن خواهیم پرداخت.
توجّهدر نتیجه لفظ تمرکز مترادف است با دقّت، متوجّه بودن بهیک نقطه، تجمّع، فشردگی و استحکام.تمرکز حواس ذاتی نیست. ما ژن مشخّصی برای تمرکز در مغز نداریم و هیچیک از ما با تمرکز مادرزاد به دنیا نیامدهایم. آنچه مسلّم است استعداد بالقوّهی تمرکز حواس در همگان وجود دارد و مانند هر استعداد دیگری میتوان آنرا در خود رشد داد و پروراند. همهی کسانیکه ما آنها را استثنائی و عجیب و غریب میدانیم،افرادی کاملاً معمولی هستند که یک یا چند استعداد خود را تا این سطح پرورش دادهاند. بنابراین تمرکز حواس اکتسابی است و میتوان این خصلت را در خود تربیت کرد و به حدّ بالایی رساند و اگر کسی تمرین نکند و این استعداد نهفته را پرورش ندهد مانند افراد عادّی به ادامهی زندگی خواهد پرداخت.وقتی که میخواهیم از دقّت و تمرکز سخن به میان آوریم چارهای نیست که از بحث توجّه هم باید مطلبی به میان آید. تقریباً میتوان گفت توجّه و دقّت دارای یک منشأ هستند و به یک معنا بهکار میروند امّا آنچه در صحبت از توجّه معمولاً استفاده میشود و مورد بحث روانشناسان تجربی قرار میگیرد، بحث از انواع و اقسام توجّه میباشد و اینکه هر کدام از این انواع به چه کاری میآیند یا اینکه از هر کدام در کجاها میتوان استفاده کرد. برای همین در این قسمت به توضیحی اندک دربارهی توجّه و انواع آن خواهیم پرداخت.
در تعريف توجّه اينگونه آمده است: تمركز ادراك كه منجر به آگاهي ژرفتر از محرّكهاي معدودي ميشود.(اتكينسون، 1387)«ادراک و توجّه بهصورت تعاملی با یکدیگر ارتباط دارند. به سخن دیگر، در اکثر اوقات اگر چیزی مورد توجّه قرار نگیرد درک نمیشود و یا اگر چیزی قابل درک نباشد، در مرکز توجّه قرار نمیگیرد.» (نادری و سیف، 1373، ص162)توجّه دو گونه است:
توجّه انتخابی[3] و توجّه توزیع شده[4].
بهعنوان مثال برای توجّه انتخابی به این تجربه میتوان اشاره کرد که کسی آنقدر جذب دیدن مسابقهی فوتبال میشود که دیگر هیچ محرّک دیگری را در اطراف خود درک نمیکند زیرا توجّه او کاملاً محو یک محرّک شده است. در مورد توجّه توزیع شده هم میتوان مثال زد به رانندهی ماهری که در حین رانندگی هم به رانندگی مشغول است و هم با تلفن همراه خود صحبت میکند و هم به رادیو گوش میدهد و هم مشغول خوردن ساندویچی است که همسرش برای او آماده کرده بوده است. البتّه باید به این نکته دقّت داشت که چنین افرادی بسیار کم هستند که دارای چنین توانمندیهایی باشند و برای همین است که در همه جای دنیا پلیس رانندهای را که به کاری غیر از رانندگی مشغول باشد، مثل صحبت با تلفن همراه و یا خوردن و آشامیدن، جریمه میکند زیرا ممکن است منجر به تصادف شود.بههر صورت، هرچه توجّه بیشتر باشد ادراک هم بیشتر و قویتر خواهد بود. لذا توجّه بهعنوان یکی از عوامل مؤثّر بر ادراک همیشه مطرح بوده است. توجّه انتخابی برای برخی از جاها و یا مشاغل اهمّت دارد و باید در جای خودش تقویّت شود تا به اضافه شدن و قدرتگرفتن ادراک بینجامد و همچنین توجّه توزیعشده که این مورد هم در جای خودش و آن مکانهایی که بهکار میرود باید مورد نظر و تقویّت واقع شود تا اینکه موجب افزایش ادراک شود. امّا اگر کسی درجایی که به توجّه انتخابی نیاز است، دارای توجّه توزیعشده باشد، برای آن مکان مناسب نیست که بهکار گرفته شود و همچنین برعکس، یعنی برای جاییکه توجّه توزیعشده نیاز است نمیتوان کسیرا به کار گرفت که دارای توجّه انتخابی است. برای مثال یک خلبان هواپیما باید توجّه توزیعشدهی خوبی داشته باشد تا بتواند بهموقع و سروقت از ابزار و کلیدهای فراوانی که در کابین خلبان تعبیه شدهاند استفاده کند و مسافران را صحیح و سالم به مقصد برساند. چنین خلبانی دارای ادراک خوبی خواهد بود و میتواند در کارش موفّق باشد امّا برعکس یک خلبان شاید بتوان به یک شکارچی مثال زد. کسی میتواند شکارچی خوبی باشد که توجّه انتخابشدهی قویای داشته باشد. زیرا او باید بتواند بهطور دقیق و با صبر زیاد روی یک نقطه تمرکز کرده و شکاری را که مدّنظر دارد، مورد هدف قرار دهد. او اگر توجّه انتخابشدهی خوبی نداشته باشد نمیتواند موفّق شود. (مطالب کلاسی)
دقّت ادراکیتوجّه انتخابی[3] و توجّه توزیع شده[4].
بهعنوان مثال برای توجّه انتخابی به این تجربه میتوان اشاره کرد که کسی آنقدر جذب دیدن مسابقهی فوتبال میشود که دیگر هیچ محرّک دیگری را در اطراف خود درک نمیکند زیرا توجّه او کاملاً محو یک محرّک شده است. در مورد توجّه توزیع شده هم میتوان مثال زد به رانندهی ماهری که در حین رانندگی هم به رانندگی مشغول است و هم با تلفن همراه خود صحبت میکند و هم به رادیو گوش میدهد و هم مشغول خوردن ساندویچی است که همسرش برای او آماده کرده بوده است. البتّه باید به این نکته دقّت داشت که چنین افرادی بسیار کم هستند که دارای چنین توانمندیهایی باشند و برای همین است که در همه جای دنیا پلیس رانندهای را که به کاری غیر از رانندگی مشغول باشد، مثل صحبت با تلفن همراه و یا خوردن و آشامیدن، جریمه میکند زیرا ممکن است منجر به تصادف شود.بههر صورت، هرچه توجّه بیشتر باشد ادراک هم بیشتر و قویتر خواهد بود. لذا توجّه بهعنوان یکی از عوامل مؤثّر بر ادراک همیشه مطرح بوده است. توجّه انتخابی برای برخی از جاها و یا مشاغل اهمّت دارد و باید در جای خودش تقویّت شود تا به اضافه شدن و قدرتگرفتن ادراک بینجامد و همچنین توجّه توزیعشده که این مورد هم در جای خودش و آن مکانهایی که بهکار میرود باید مورد نظر و تقویّت واقع شود تا اینکه موجب افزایش ادراک شود. امّا اگر کسی درجایی که به توجّه انتخابی نیاز است، دارای توجّه توزیعشده باشد، برای آن مکان مناسب نیست که بهکار گرفته شود و همچنین برعکس، یعنی برای جاییکه توجّه توزیعشده نیاز است نمیتوان کسیرا به کار گرفت که دارای توجّه انتخابی است. برای مثال یک خلبان هواپیما باید توجّه توزیعشدهی خوبی داشته باشد تا بتواند بهموقع و سروقت از ابزار و کلیدهای فراوانی که در کابین خلبان تعبیه شدهاند استفاده کند و مسافران را صحیح و سالم به مقصد برساند. چنین خلبانی دارای ادراک خوبی خواهد بود و میتواند در کارش موفّق باشد امّا برعکس یک خلبان شاید بتوان به یک شکارچی مثال زد. کسی میتواند شکارچی خوبی باشد که توجّه انتخابشدهی قویای داشته باشد. زیرا او باید بتواند بهطور دقیق و با صبر زیاد روی یک نقطه تمرکز کرده و شکاری را که مدّنظر دارد، مورد هدف قرار دهد. او اگر توجّه انتخابشدهی خوبی نداشته باشد نمیتواند موفّق شود. (مطالب کلاسی)
مشخّص میکند ادراکات ما تا چه حد با واقعیّات بیرونی تطابق دارد.خطای ادراک در همه وجود دارد ولی دقّت ادراکی در همه وجود ندارد. مثلاً یک نابینا حسّ لامسهاش تقویّت شده است و دقّت ادراکی لامسهاش بسیار زیاد است. و همهی انسانها این توانایی را دارند تا دقّت ادراکی خود را بالا ببرند.وقتی به چیزی دقّت میکنیم درواقع راههای حسّی دیگر، اعمّ از ارادی و غیرارادی را تعطیل میکنیم. به همین دلیل است که از آن محرّکی که به آن دقّت کردیم برداشتهای زیادی میتوانیم داشته باشیم.آیا دقّت در همهی حواس و ادراکات بهصورت یکسان وجود دارد؟دقّت ممکن است بسیار فراگیر یا کاملاً اختصاصی باشد. مثلاً ممکن است فرد نسبت به محیط مجاور خود بهطور کلّی دقّت داشته باشد و آماده باشد از کلّیّهی حواس خویش که قادر به دریافت محرّکهای خارجی هستند استفاده نماید. نیز ممکن است شخص فعّالیّت خود را در هر زمان محدود به یکی از حواس نماید (مانند نگاهکردن یا شنیدن یا لمسکردن شیئ با نوک انگشتان) لذا دقّت ممکن است سمعی، بصری، حرکتی و ... باشد.دقّت یک موضوع واحدی نیست بلکه برحسب احساسات و ادراکات مختلف تعریف دقّت تفاوت میکند.چند نکته:· دقّت در افراد مختلف متفاوت است.· حتّی در یک فرد نیز نسبت به حواسّ مختلف،متفاوت است.· دقّت یک مؤلّفهی بسیط نیست بلکه مجموعهای از مؤلّفهها و توانمندیهاست.· همبستگی در میان انواع دقّتها، بالا نیست.· برای تقویّت دقّت، تمرین مؤثّر است. مثلاً دقّت در ادراک شنوایی را میتوان با کمکردن صدای تلویزیون و توجّه به آن با صدای کم، افزایش داد و آنرا تقویّت ادراک انتخابی گویند.
عوامل مؤثّر در دقّتعواملی را که در دقّت مؤثّر هستند را با یک تقسیمبندی کلّی میتوان به عوامل خارجی و عوامل داخلی تقسیمبندی نمود:
عوامل داخلی:آمادگی ذهنی، علاقه و انگیزه، یادگیری.
عوامل خارجی: نوع محرّک، شدّت محرّک،وسعت محرّک، مدّت ارائهی محرّک و تکرار آن و موقعیّت محرّک.(مطالب کلاسی)
آزمونهای سنجش دقّت ادراکعوامل داخلی:آمادگی ذهنی، علاقه و انگیزه، یادگیری.
عوامل خارجی: نوع محرّک، شدّت محرّک،وسعت محرّک، مدّت ارائهی محرّک و تکرار آن و موقعیّت محرّک.(مطالب کلاسی)
برخلاف خطای ادراک که در همه ی افراد وجود دارد، دقّت ادراکی در افراد گوناگون درجهبندی است و مختلف است. این درجات میتواند از بسیار اندک تا بسیار زیاد در تغییر باشد. بهگونهای که ممکن است ما در مورد یکی از افراد بگوییم، دقّت ندارد و در مورد فردی دیگر بگوییم خیلی با دقّت است.از موارد سنجش دقّت میتوان به «دقّت ادراک فاصله»، «دقّت ادراک عمق»، «دقّت ادراک رنگ» و«دقّت ادراک صوت» اشاره کرد.
برای سنجش همهی این موارد ابزار اختراع شده است تا بتوان دقّت آنها را برحسب اندازههای دقیق و بهصورت کمّی و ملموس شناخت. تواناییهای ادراک دیداری، عمق و فاصله باعث میشود که آدمی بتواند روابط فضایی را درست درک کند.
آزمایش سنجش دقّت در تخمین فاصلهبرای سنجش همهی این موارد ابزار اختراع شده است تا بتوان دقّت آنها را برحسب اندازههای دقیق و بهصورت کمّی و ملموس شناخت. تواناییهای ادراک دیداری، عمق و فاصله باعث میشود که آدمی بتواند روابط فضایی را درست درک کند.
هدف: اندازهگیری میزان خطا در تخمین فاصله.
ابزار آزمایش: خطکش تخمین فاصله.این خطکش که تقریباً سی سانتیمتر طول دارد، از دو قسمت تشکیل شدهاست. قسمت ثابت که روی آن درجهبندی شده است و قسمت متحرّک که برای تنظیم استفاده میشود.در این خطکش سه خطّ موازی هم دیده میشود. از آزمودنی درخواست میشود که قطعهی متحرّک را به گونهای قرار دهد که خط وسطی دقیقاً وسط دوخطّ دیگر واقع شود. اینجا آزمایشگر میتواند با استفاده از درجهبندی که برحسب میلیمتر پشت این خطکش واقع شده است، میزان خطای در تخمین فاصلهی آزمودنی را بسنجد. البتّه این کار باید تا چند بار انجام شود تا احتمال خطاهای محتمل و یا اتّفاق و شانس از بین برود. در پایان با گرفتن میانگین این موارد میتوان به نتیجهی پایانی و تقریباً دقیق خطای فرد، رسید.ما در مؤسّسه، با توجّه به امکانات موجود از پنج نفر بهعنوان آزمودنی استفاده کردیم تا دقت آنها در تخمین فاصله را بسنجیم. از هریک از آزمودنیها خواسته شد تا به مقدار ده مرتبه این عمل را انجام دهند تا خطاهای احتمالی محو شوند. بعد از هر مرتبه که آزمودنی سعی میکرد خطّ وسط را میان دو خطّ دیگر قرار دهد، مقداری را که درجهبندی پشت خطکش نشان میداد، یادداشت کرده و موقعیّت قسمت لغزندهی خطکش را بههم ریخته و از آزمودنی تقاضا میشد تا بار دیگر این عمل را انجام دهد تا ده بار به پایان رسد.نتایج بهدست آمده از آزمایش به شرح زیر میباشد.در این آزمایش هم مانند آزمایش مولر- لایر خطای ادراکی بینایی سنجیده میشود امّا با این زاویهی دید که قصد داریم دقّت فرد را هم مورد مطالعه قرار دهیم. در این آزمایش مقصود اصلی ما تست خطای دید نیست، بلکه خطای دید بهعنوان یک لازمه برای دیدن همیشه وجود دارد و اینجا هم آزمایش ما با دیدن سروکار دارد امّا تست خطای دید مدّنظر نمیباشد بلکه میخواهیم میزان دقّت افراد را بسنجیم.
مطالب به دست آمده در جدول بالا از تمامی آزمودنیهای دانشپژوهان کلاس روانشناسی تجربی به دست آمده است. میتوان با مقایسهی این نتایج به دست آمده و نتایج فردی مقایساتی انجام داد.از آزمودنی میخواهیم قسمت متحرّک خطکش را در وسط قرار دهد تا اندازهی بین دو خط بهصورت مساوی باشد. در این آزمایش خطای تخمین فاصلهی بین دو خط بررسی میشود.
تحلیلابزار آزمایش: خطکش تخمین فاصله.این خطکش که تقریباً سی سانتیمتر طول دارد، از دو قسمت تشکیل شدهاست. قسمت ثابت که روی آن درجهبندی شده است و قسمت متحرّک که برای تنظیم استفاده میشود.در این خطکش سه خطّ موازی هم دیده میشود. از آزمودنی درخواست میشود که قطعهی متحرّک را به گونهای قرار دهد که خط وسطی دقیقاً وسط دوخطّ دیگر واقع شود. اینجا آزمایشگر میتواند با استفاده از درجهبندی که برحسب میلیمتر پشت این خطکش واقع شده است، میزان خطای در تخمین فاصلهی آزمودنی را بسنجد. البتّه این کار باید تا چند بار انجام شود تا احتمال خطاهای محتمل و یا اتّفاق و شانس از بین برود. در پایان با گرفتن میانگین این موارد میتوان به نتیجهی پایانی و تقریباً دقیق خطای فرد، رسید.ما در مؤسّسه، با توجّه به امکانات موجود از پنج نفر بهعنوان آزمودنی استفاده کردیم تا دقت آنها در تخمین فاصله را بسنجیم. از هریک از آزمودنیها خواسته شد تا به مقدار ده مرتبه این عمل را انجام دهند تا خطاهای احتمالی محو شوند. بعد از هر مرتبه که آزمودنی سعی میکرد خطّ وسط را میان دو خطّ دیگر قرار دهد، مقداری را که درجهبندی پشت خطکش نشان میداد، یادداشت کرده و موقعیّت قسمت لغزندهی خطکش را بههم ریخته و از آزمودنی تقاضا میشد تا بار دیگر این عمل را انجام دهد تا ده بار به پایان رسد.نتایج بهدست آمده از آزمایش به شرح زیر میباشد.در این آزمایش هم مانند آزمایش مولر- لایر خطای ادراکی بینایی سنجیده میشود امّا با این زاویهی دید که قصد داریم دقّت فرد را هم مورد مطالعه قرار دهیم. در این آزمایش مقصود اصلی ما تست خطای دید نیست، بلکه خطای دید بهعنوان یک لازمه برای دیدن همیشه وجود دارد و اینجا هم آزمایش ما با دیدن سروکار دارد امّا تست خطای دید مدّنظر نمیباشد بلکه میخواهیم میزان دقّت افراد را بسنجیم.
70/3 | میانگین |
16/4 | واریانس |
03/2 | انحراف معیار |
مطالب به دست آمده در جدول بالا از تمامی آزمودنیهای دانشپژوهان کلاس روانشناسی تجربی به دست آمده است. میتوان با مقایسهی این نتایج به دست آمده و نتایج فردی مقایساتی انجام داد.از آزمودنی میخواهیم قسمت متحرّک خطکش را در وسط قرار دهد تا اندازهی بین دو خط بهصورت مساوی باشد. در این آزمایش خطای تخمین فاصلهی بین دو خط بررسی میشود.
این خطاها در افرادی که با وسایل اندازهگیری کمتر و یا اصلا ً سرو کار نداشتهاند، طبیعتا ً بالا خواهند بود. چون یادگیریهای قبلی روی ادراکات شخص اثر میگذارد و شخصی که تجربهی کمتری در این زمینه داشته باشد در مقایسه با فردی که هر روز با وسایل اندازهگیری مانند متر و .... سر و کار دارد خطایش بیشتر خواهد بود.طبق این آزمایش میانگین میزان خطای آزمودنیها (26/3 ) میباشد و این نشاندهندهی این امر است که دقّت ادراکی این گروه تا حدودی در سطح مطلوبی میباشد گرچه نتایج، نشاندهندهی این است که همهی آزمودنیها دچار خطا شدهاند ولی میتوان این خطا را بهوسیلهی دقّت بیشتر کمتر کرد. نکتهی دیگری که با انجام این آزمایش بهدست آمد این است که آزمودنی ممکن است مبتلا به عارضهی خستگی چشم باشد. با انجام دادن یک عمل پردقّت آنهم توسّط چشم، مسلّماً چشم افراد خسته میشود، مخصوصاً افرادی که با وسواس زیاد و بااهمّیت به انجام این آزمایش میپردازند. همانطور که در دادههای حاصل از آزمایش معلوم است، در ابتدای کار و تقریباً تا اواسط کوششها، خطاها کم هستند و به مرور دقّت آزمودنی بیشتر میشود امّا از کوشش پنجم به بعد ملاحظه میشود که مقدار خطاها بیشتر میشود درحالیکه باید به دقّت آزمودنی افزوده شود. پس این عارضه را هم باید در نظر گرفت تا به آزمودنی کمی استراحت چشم داده و به او توصیه شود که لازم نیست به چشمانش خیلی فشار آورد و وسواس به خرج دهد. این کمک میکند تا نتیجهی آزمایش علمیتر و نزدیکتر به واقع شود.در پایان به ذکر نکاتی چند دربارهی تمرکز میپردازیم:استعداد تمرکز امری ذاتی و ثابت نیست، بلکه یک ویژگی اکتسابی و قابل پرورش و تقویّت است.تمرکز امری نسبی است و در عینحال اطّلاعات و یافتههای علمی ثابت میکند که تمرکز کامل نمیتواند بیش از چند ثانیه بیشتر باشد.علاقهمندی و ایجاد انگیزه برای تمرکز و یادگیری شرط لازم و کافی است.کسب اطّلاع از هر موضوع، هرچند جزئی، اوّلین گام برای ایجاد انگیزهی یادگیری بیشتر و گسترش دامنهی تمرکز است.برای تقویّت قوّهی تمرکز، رؤیاپردازی و تجسّم به شرط آنکه معقول و درحدّ اجرای رؤیاپرداز باشد نه تنها جنبهی منفی ندارد، بلکه توصیه میشود.تمرکز آنقدر آسان نیست که بتوان بهگونهای اتّفاقی به آن رسید. پس لازمهی دسترسی به تمرکز بهتر تلاش مستمر و خستگی ناپذیر است.عوامل جسمی و فکری مختلف در تمرکز مؤثّرند. سلامت جسمی، ایجاد عادات سالم و معیّن و مؤثّر در تقویّت توان تمرکز، نحوهی اختصاص ساعت کار و استراحت بین کارها و غیره از آن جمله است.
منابع1. اتکینسون، ریتا و همکاران. (1387).
زمینهی روانشناسی هیلگارد. ترجمهی براهنی، محمّدنقی و همکاران. چاپ دهم. تهران: رشد.2. پاورز، ملوین و اس. استارت، رابرت. (1369). راهنمای تمرکز بهتر. ترجمهی نیّر، حسین. مشهد: مؤسّسهی چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.3. مطالب مطرح شده در کلاس روانشناسی تجربی استاد: دکتر خدادادی. پاییز 1389. مؤسّسهی آموزشی- پژوهشی امام خمینی (ره).نادری، عزّت الّله و سیف نراقی، مریم. (1373).
احساس و ادراک از دیدگاه روانشناسی. چاپ سوم. [بيجا]. بدر.زمینهی روانشناسی هیلگارد. ترجمهی براهنی، محمّدنقی و همکاران. چاپ دهم. تهران: رشد.2. پاورز، ملوین و اس. استارت، رابرت. (1369). راهنمای تمرکز بهتر. ترجمهی نیّر، حسین. مشهد: مؤسّسهی چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.3. مطالب مطرح شده در کلاس روانشناسی تجربی استاد: دکتر خدادادی. پاییز 1389. مؤسّسهی آموزشی- پژوهشی امام خمینی (ره).نادری، عزّت الّله و سیف نراقی، مریم. (1373).
[1] attention
[2] concentration/centralization
[3] Selective attention
[4] Devided attention
منبع:mshams.blogfa.com