درمان گياهی سنگ كيسه صفرا

[sting]

كيسه صفرا در سمت راست بدن در زير كبد قرار گرفته است. صفرا مايعي است زرد رنگ كه توسط كبد ساخته شده و در اين كيسه جمع ميگردد و سپس از طريق مجراي باريكي وارد روده اثني عشر(دوازدهم) ميشود. كار صفرا كمك به هضم غذا (به خصوص چربيها) در داخل روده و همچنين ضدعفوني كردن رودهها و خنثي كردن اسيد شيره معده است. صفرا، تخليه سريع روده را نيز تسهيل مينمايد.

مهمترين تركيبات صفرا شامل آب، كلسترول، نمكهاي صفراوي، پروتئين و رنگدانه بيليروبين است. چنانچه جريان صفرا به دلايلي قطع گردد، بيماريهاي صفراوي و اختلال در هضم چربيها به وجود ميآيد. درد و نفخ شكم، تهوع، يرقان، تب و استفراغ از مهمترين عوارض ناشي از تورم كيسه صفرا ذكر شدهاند. بيماريهاي صفراوي در بين كشورهاي غربي بسيار شايع ميباشد كه علت آن نيز رژيم غذايي نامناسب است.
اختلالات ايجاد شده در كيسه صفرا عموماً در اثر مصرف غذاهاي چرب و پر گوشت، مصرف الكل و نوشابههاي الكلي، بيماريهاي عصبي و اضطراب تشديد ميشود. به منظور جلوگيري، كاهش و درمان چنين اختلالاتي بايستي از مصرف نمك، چربي، تخم مرغ و گوشت قرمز اجتناب نمود.
يكي از بيماريهاي مهم كيسه صفرا، سنگ كيسه صفرا ميباشد. سنگ كيسه صفرا زماني تشكيل ميگردد كه تركيبات صفرا (كلسترول، رنگدانههاي صفراوي، املاح صفراوي، كلسيم و ساير موارد موجود در كيسه صفرا) رسوب نمايند. علت تشكيل سنگ ممكن است مربوط به عفونت، اختلالات متابوليكي و يا تغييرات شيميايي باشد.
در بيماران مبتلا به سنگ كيسه صفرا كه اغلب بانوان چاق با سن بالاي 40 تا 50 سال ميباشند، درد شديد از ناحيه شكم (سردل) و يا از قسمت فوقاني راست شكم شروع و به ناحيه بين دو كتف و كتف راست انتشار مييابد. اين درد ممكن است 1 تا 4 ساعت طول كشيده و سپس سريع برطرف گردد. تهوع و سرگيجه از علائم ديگر سنگ صفرا ميباشد. نفخ، آروغ و عدم تمايل به غذاهاي چرب و سوء هاضمه نيز در اين بيماران مشاهده ميشود.
سنگ كيسه صفرا اغلب براي مدت زيادي بدون علامت است و براي فرد بيمار هيچگونه مزاحمتي ايجاد نمينمايد. روشهاي درمان سنگ كيسه صفرا شامل تغذيه صحيح (عدم مصرف غذاهاي نامناسب)، درمان شيميايي (داروهاي شيميايي)، سنگ شكني و جراحي سنگهاي كيسه صفرا (باز و لاپاراسكوپي) شامل انواع سنگهاي كلسترولي (80%) و سنگهاي رنگدانهاي(20%) ميباشند.
چنانچه ميزان كلسترول صفرا بيش از حد لازم باشد (فوق اشباع شدن) كريستالهاي كلسترولي تشكيل شده و به تدريج بر روي هم رسوب كرده و سنگ صفراوي كلسترولي تشكيل ميگردد. سنگهاي رنگدانهاي از بيليروبين ساخته ميشوند.
از مهمترين عوامل مؤثر در تشكيل سنگهاي صفراوي ميتوان به ژنتيك(مردم آسيا مستعدتر از ساير كشورها هستند)، جراحي، سوختگيها، بارداري و مصرف قرصهاي ضدبارداري در بانوان، سيروز الكلي، عفونت مزمن مجاري صفراوي، اختلالات خوني(كمخوني داسي شكل) و سن بالا اشاره نمود. عموماً موارد فوقالذكر موجب كاهش حركت كيسه صفرا و صفرا ميشوند. افرادي كه نسبت به كاهش سريع وزن خود اقدام مينمايند نيز در زمره افراد فوق قرار ميگيرند. بيتحركي، ديابت، بيماريهاي كبدي و مصرف داروهايي نظير كلوفيبرات و آنتيبيوتيكهايي مانند سفترياكسون و استعمال دخانيات نيز خطر ابتلا به سنگ كيسه صفرا را افزايش ميدهد. همانطور كه ذكر شد يكي از روشهاي درمان سنگ كيسه صفرا، درمان دارويي است كه معايب ذيل را به همراه خواهد داشت:
1ـ طولاني بودن (بعضاً چند سال)
2ـ عوارض جانبي نظير ايجاد اسهال
3ـ ساخت مجدد سنگ بعد از قطع دارو
4ـ افزايش كلسترول و ابتلا به تصلب شرائين
افرادي كه به سنگ كيسه صفرا مبتلا هستند ميتوانند موارد تغذيهاي ذيل را رعايت نمايند:

1ـ مصرف چربيهاي(روغنها) گياهي غير اشباع مانند روغن زيتون، سويا
2ـ مصرف سبزيجات و ميوههاي فراوان
3ـ قراردادن غلات، سبوس و نانهاي سبوسدار در رژيم غذايي
4ـ عدم مصرف غذاهاي سرخ كردني، آجيل، سس، آبگوشت، نيمرو، كره، خامه و غذاهاي پرچرب ديگر
5 ـ عدم مصرف سوسيس، كالباس، تن ماهي، سس خامهدار و مايونز
6 ـ مصرف شير كمچرب، پروتئينهاي گياهي، سفيده تخممرغ و ماهي
7ـ مصرف ويتامينهاي گروهb (اسيدفوليك، b6 و b12)
يكي ديگر از روشهاي درمان سنگ كيسه صفرا و همچنين ساير اختلالات صفراوي استفاده از گياهان دارويي ميباشد كه برخي از مهمترين آنها عبارتند از:

زردچوبه، شاهتره، ريشه كاسني، غاثف، افسنطين، گل قاصدك، آناگاليس، سير، سداب، خرفه، رزماري(اكليل كوهي)، تمر هندي، روغن، برگ و پوست زيتون، گزنه، سنبلالطيب، گل هميشه بهار، نعناع، گل محمدي، مَرْغ، بابونه، انيسون، سبوس برنج، زرشك، زبان گنجشك، ريواس، كنگر فرنگي، كرفس قمري و جعفري. همانطور كه ميدانيد انسان داراي چهار طبع صفرا، خون، بلغم و سودا ميباشد كه هرگاه يكي از اين طبايع غالب گردد علائم و آثاري خاص در فرد ايجاد مينمايد. چنانچه صفرا غالب باشد، فرد را صفراوي مزاج گويند. اين افراد داراي پوست گرم و خشك، رنگ چهره زرد يا زيتوني، اندامهاي لاغر و كوچك، تنفس و نبض سريع، خواب كم همراه با آشفتگي و حركات تند و سريع، خشمگين، پرانرژي و خستگيناپذير ميباشند. همچنين در اين افراد، دهان تلخ مزه، خارش بدن، كمي اشتها، بادگلو، سوزش دهانه معده، قي آلوده به صفرا، خشكي زبان، گودي چشمها، تشنگي و زردي متمايل به قرمزي ادرار مشاهده ميگردد.​

 

[sting]

صفرا مايعي است كه در كبد ساختهشده ودر كيسه صفرا ذخيره و تغليظ ميگردد. زماني كه بدن، نياز به هضم چربيها پيدا كند، كيسه صفرا منقبض شده وصفرا را از طريق مجاري صفراوي به داخل روده كوچك منتقل ميكند تا به هضم چربيها كمك نمايد. چنانچه به هر دليلي كيسه صفرا كامل خالي نشود و يا تغييراتي در غلظت مخاط صفراوي از طريق افزايش غلظت بيلي روبين و يا كلسترول در صفرا ايجاد شود، ميتوان بروز اختلالاتي نظير سنگ كيسه صفرا را انتظار داشت. ارتباط مستقيمي بين افزايش يا كاهش کلسترول غذايی، داشتن يبوست، مصرف رژيم غذايی پر چرب، مصرف بيش از اندازه تخم مرغ، فقدان ورزش و فعاليت بدنی و رسوب صفراوی و در نهايت تشکيل سنگهای صفراوی وجود دارد.
عوامل مستعد جهت ايجاد سنگهای صفراوی عبارتند از:

* چاقی(افزايش ترشح کلسترول در صفرا)
* کاهش سريع وزن
* هورمونهای جنسی زنانه (داروهای حاوی استروژن و قرصهای ضدبارداری خوراکی)
* بيماریهای روده کوچک و يا برداشتن آن در طی عمل جراحی
* افزايش سن
* کاهش تحريک کيسه صفرا
* درمان با کلوفيبرات
* کاهش ترشح اسيد صفراوی (ناشي از سيروز صفراوی اوليه)
* آسيب به طناب نخاعی
* سيروز الکلی
* عفونت مزمن سيستم صفراوی يا عفونت انگلی

همچنين اگر به خاطر داشه باشيد روشهاي مختلفي را براي پيشگيري و درمان اين بيماري بيان نموديم كه شامل:
1) درمان دارويي با استفاده از داروهاي شيميايي و گياهي 2)درمان جراحي 3)سنگ شكني با امواج صوتي (ليتوتريپسي). از جمله روشهاي پيشگيري و درمان سنگ كيسه صفرا (و اختلالات صفراوي) استفاده از گياهان دارويي و داروهاي با منشاء گياهي ميباشد.
مهمترين گياهاني كه ميتوانند در اين زمينه به بيماران كمك نمايند عبارتند از:
بابونه، انيسون، زردچوبه، گياه خار مقدس، پنيرک، گل هميشه بهار، بومادران، ترب، گزنه، گل قاصدك، زيتون، سنبلالطيب، سبوس برنج، سير، خرفه، شاهتره، نعناع (نعناع فلفلي)، زرشك، تمر هندي، كاسني، گلمحمدي، رزماري(اكليل كوهي)، كنگر فرنگي(آرتيشو)، غاثف، زبان گنجشك، جعفري و كرفس قمري
از بين گياهان فوق به مهمترين و در دسترس ترين آنها اشاره مي گردد كه عبارتند از:
بابونه آلماني

قسمت مورد استفاده: گل، اسانس، پيكر رويشي
طبيعت: گرم و خشك
موارد مصرف: علاوه بر بهبود اختلالات صفراوي و كمك به دفع سنگ كيسه صفرا، براي درمان بيماريهايي نظير اسپاسمهاي معدي و رودهاي و دلدرد ، اختلالات گوارشي (زخم معده ، بينظميهاي معده و سوء هاضمه)، اسهال عصبي، بواسير، اختلالات قاعدگي، آسم، تب، سرماخوردگي معمولي، التهاب غشاهاي مخاطي و دستگاه تنفسي، سردرد، استرس و افسردگي عصبي، بيخوابي و اضطراب، عوارض پوستي (التهابات پوستي، اگزما، كورك، زخمها و امراض باكتريايي)، عفونت اندامهاي تناسلي، ورم مثّانه، نيز كاربرد دارد.

روش آماده سازي و مصرف دارو

* دم كرده گل (مصرف داخلي)
* پودر تازه ي گلها (مصرف داخلي)
* تنتور (مصرف داخلي)
* كرم ، صابون و لوسيون (حاوي اسانس بابونه)

هشدار

به علت تحريک انقباض رحم توسط اسانس بابونه ، بانوان باردار در طی بارداری ، بايستي از مصرف آن و يا حتي مصرف مقادير بيش ازحد توصيه شده از پيکر رويشی و گل بابونه اجتناب نمايند. مصرف اسانس و عصاره ي بابونه در ناحيه اطراف و داخل چشم ، شديداً منع گرديده است.

انيسون (باديان رومي)

قسمت مورد استفاده: ميوه (دانه) و اسانس
طبيعت: گرم و خشك
موارد مصرف: دفع سنگ كيسه صفرا، درمان ناراحتي
هاي گوارشي(ناراحتيهاي سوء هاضمه و بياشتهايي) ، قولنج همراه با نفخ، تهوع، آسم، برونشيت ،عفونتهاي برونشي، سرفه و سياه سرفه، تب و سرماخوردگي، گلو درد ، قاعدگيهاي دردناك ، ناتواني جنسي و سرد مزاجي، التهاب و درد دهان و دندان و رفعآلودگي به جرب و شپش.

روش آماده سازي و مصرف دارو:

* دم كرده دانه خشك (مصرف داخلي)
* پودر دانه (مصرف داخلي)
* عصاره الكلي (تنتور رقيق) (مصرف داخلي)
* اسانس رقيق شده در محلولهاي الكلي (مصرف خارجي در دهان شويه ها و خمير دندانها)

هشدار

مصرف طولاني مدت انيسون ميتواند ايجاد اعتياد نمايد. كاهش جريان خون و فعاليت ماهيچهها و اختلالات مغزي نيز از عوارض مصرف زياد و مدت دار اين گياه ميباشد. بانوان در صورت داشتن حساسيت پوستي و التهاب و نيز در طي دوران شيردهي و بارداري (به جز در مقادير كم براي پخت و پز ) بايد از مصرف انيسون اجتناب نمايند. مصرف مقادير زياد با داروهاي ضد انعقاد و مهار كنندههاي مونوآمين اكسيداز، ايجاد تداخل ميكند. استعمال داخلي اسانس بايستي فقط تحت نظر پزشك متخصص صورت گيرد.​