مورفولوژي خارجي در حشرات

[eLOy]

مورفولوژي خارجي در حشرات




​

مقدمه
​

در اين جلسه حشرات را بطور علمي و دقيق بررسي کرده و تفاوت آن ها را با کنه ها و ساير عنکبوت ها بيان مي كنيم.


حشره

حشره موجودي است که بدن آن از سه قسمت سر، قفسه سينه و شکم تشکيل شده است. در قسمت سر حشرات، چشم هاي ساده و مرکب، شاخک ها و قطعات دهاني از اهميت زيادي برخوردارند. در قسمت قفسه سينه پاها و بال ها قرار دارند و در قسمت شکم تخم ريز، سرسي ها و آلت جفت گيري مشاهده مي شود.


شكم (Abdomen)

- تخم ريز
- سر سي ها
- آلت جفت گيري


بدن حشرات

- سر (Head)
- قفسه سينه (Thorax)
- شكم (Abdomen)


قفسه سينه (Thorax)

- پاها
- بال ها


سر (Head)

- چشم هاي مركب و ساده
- شاخك ها
- قطعات دهاني


سر در حشرات از درزها و نواحي مختلفي تشکيل شده که مهمترين اين درزها عبارتند از :

درزي كه بين پيشاني و لب بالا قرار گرفته است که به آن درز اپيستومال (Epistomal ) گفته ميشود. طرفين اين درز، درزهاي زير گونه اي (Subgenal suture ) هستند. در قسمت بالاي پيشاني و در قسمت زير چشم هاي مرکب، گونه (Gena ) ديده مي شود. فرق سر و لب بالا و ناحيه اي که بين پيشاني و لب بالا قرار دارد کليپئوس (Clypeus) گفته مي شود.


از نظر طرز اتصال سر به بدن در حشرات سه وضعيت ديده مي شود :

1- اورتوگناتوس (Orthognathous ) حشراتي هستند که جهت سر به سمت پائين بوده و داراي يک زاويه ۹۰ درجه با بدن است؛

2- پروگناتوس (Prognathous ) حشراتي هستند که قطعات دهاني شان در امتداد محور طولي بدن قرار دارد مثل سوسک هاي زميني خانواده کارابيده (Carabidae)؛

3- اوپيستوگناتوس (Opisthognathous ) حشراتي هستند که قطعات دهاني به سمت زيرين سر قرار دارد و يک زاويه حاده بين اين قطعات دهاني سر، با محور طولي بدن وجود دارد. از جمله اجزاي حسي مهم در قسمت سر شاخک بوده که در حشرات داراي انواع مختلف است مثلاً شاخک ها ممکن است مويي باشد که به آن ها ستاسئوس (Cetaceous ) گفته مي شود نظير شاخک در آسيابک ها .

شاخک ممکن است نخي يا فيلي فرم (Filiform ) باشد مثل سوسک هاي خانواده کارابيده (Carabidae) شاخک تسبيحي در موريانه ها، شاخک چماقي در کفش دوزک ها، شاخک اره اي و شآن هاي و پروش و شاخک آريستايي در گروه هاي مختلف حشرات ديده مي شوند.

قطعات دهاني در حشرات عبارتند از :

- يك لب بالا (Labrum)
- دو آرواره بالا (Mandibles)
- دو آرواره پائين (Maxillae)
- يك لب پائين (Labium)
- يک عضو چشايي (Hypopharynx)

قطعات دهاني نشان دهنده نحوه تغذيه در گروههاي مختلف حشرات است و بر اساس نوع تغذيه قطعات دهاني دچار تغييراتي مي شوند. در حشراتي که داراي قطعات دهاني سائيده هستند مثل ملخ ها آرواره هاي بالا کاملاً رشد کرده و حالت سائيده دارند. آرواره هاي پائين و قسمت هايي که مربوط به لب پائين هستند رشد چنداني نکرده اند. در حاليکه در حشراتي مثل سن ها که داراي قطعات دهاني زننده و مکنده هستند و از شيره گياهان تغذيه مي کنند، و همچنين در پشه هاي خانواده کوليسيده (Culicidae) مشاهده مي شود که آرواره هاي بالا و پائين تبديل به زايده هاي سوزن مانندي شده که وارد پوست بدن مي شود و از طريق مجاري كه در کابين هاي فانيکس قرار دارد عمل مكيدن صورت مي گيرد.

در پروانه ها که داراي قطعات دهاني مکنده هستند بخشي از لب پائين بنام گالئا (Galea) تبديل به خرطوم شده و ساير قسمت هاي قطعات دهاني مثل آرواره هاي بالا و پائين در اکثر پروانه ها از بين رفته و تنها بخشي از لب پائين تبديل به زايده خرطوم مانندي شده که به وسيله آن شهد گياهان را مي مکند. در حشرات ليسَنده مثل ديپ ترا (Diptera) بخشي از لب پائين تبديل به يک عضو اسفنج مانندي مي شود كه در سطح آن شيارهايي وجود دارد. آب در داخل لوله هاي مويين جريان پيدا مي کند و از طريق اين مجرا، وارد مجراي غذايي مي شود. در قسمت قفسه سينه پاها قرار دارند.

قسمت هاي مختلف پا در حشرات

- پيش ران (Coxa)
- پي ران (Trochanter)
- ران (Femur)
- ساق (Tibia)
- پنجه (Tarsus)
- ناخن ها (Claws)

اختلاف بين بندپايان و حشرات در اينست که در بعضي از بندپايان مثل کنه ها يک عضو ديگر به نام پاته لا که در واقع دومين قسمت پي ران است، وجود دارد ولي در حشرات اين قسمت مشاهده نمي شود.

رگ بال هاي طولي بال حشرات

- رگبال کناري (Costa)
- رگبال زير کناري (Subcosta)
- رگبال شعاعي (Radius)
- رگبال مياني (Media)
- رگبال بازويي (Cubitus)
- رگبال آنال (Anal veins)
- رگبال ژوگال (Jugal veins)


البته ممکن است در همه گروه هاي مختلف حشرات، رگ بال ها را نبينيم، ولي بر اساس تفاوت هايي که در رگ بال هاي حشرات وجود دارد آن ها را گروه بندي مي کنيم.

آيا پا در حشرات گياه خوار يا شکارگر تفاوت دارد؟

پا در حشرات داراي انواع مختلفي است. پاهاي رونده، پاهاي دونده و يا پاهاي شكاري. حشراتي مانند مانتيدها داراي پاهاي شکاري هستند که در اين پاها ران و ساق رشد بسيار زيادي کرده است که زوائد خار مانندي در سطح دروني خود دارد که بوسيله آن مي تواند ميزبان هاي خود را که عموماً گونه هاي آفت هستند را شکار بکنند. در حاليکه در حشرات آفت، پاها از نوع رونده و دونده هستند.