تفسیرآیات قرآن کریم – سوره حمد – آیه 6 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیه الله هاشمی رفسنجانی

[eLOy]

تفسیرآیات قرآن کریم – سوره حمد – آیه 6 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیه الله هاشمی رفسنجانی
​

اهدِنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ​

ما را به راه راست هدایت کن.

​

​

1 - درخواست هدایت به صراط مستقیم، مهمترین خواسته انسان عارف به مقام الهی است.

---

الحمد للّه ... إیاک نستعین. إهدنا الصرط المستقیم
​

---

چنانچه «اهدنا الصراط المستقیم» در ارتباط با «الحمد للّه رب العالمین ...» ملاحظه شود، حاوی این پیام است که انسان پس از شناخت خدا هدفش سلوک در صراط مستقیم خواهد بود; یعنی، همان راهی که خداوند منتهی الیه آن است.

​

2 - لزوم دعا به درگاه الهی برای دستیابی به صراط مستقیم

---

إهدنا الصرط المستقیم
​

---

​

3 - ستایش خدا و اظهار عبودیت به درگاه او از آداب دعاست.

---

الحمد للّه رب العلمین ... إهدنا الصرط المستقیم
​

---

از اینکه دعا به درگاه خدا و درخواست از او (اهدنا الصراط المستقیم)، پس از حمد و ستایش الهی و اظهار عبودیت در پیشگاه وی ذکر شده، می توان به برداشت فوق دست یافت.

​

4 - انسان همواره نیازمند هدایتهای الهی است.

---

إهدنا الصرط المستقیم
​

---

​

5 - درخواست هدایت به «صراط مستقیم» شایسته ترین مورد برای استعانت از خدا

---

إیاک نستعین. إهدنا الصرط المستقیم
​

---

اگر «اهدنا...» در ارتباط با «إیاک نستعین» در نظر گرفته شود، بیانگر این معناست که هدایت به صراط مستقیم بالاترین موردی است که آدمی در نایل شدن به آن، نیازمند یاری خداوند می باشد.

​

6 - انسان بدون یاری شدن از جانب خدا، از راهیابی به صراط مستقیم ناتوان است.

---

إهدنا الصرط المستقیم
​

---

​

7 - یکتاپرستی و تنها از خدا یاری جستن، «صراط مستقیم» است.

---

إیاک نعبد و إیاک نستعین. إهدنا الصرط المستقیم
​

---

«ال» در «الصراط» می تواند عهد ذکری بوده و اشاره به حقایقی باشد که در آیات پیشین مطرح شده، و از آنهاست یکتاپرستی و تنها از خدا استعانت جستن.

​

8 - ایمان به خدا و صفاتش، «صراط مستقیم» است.

---

الحمد للّه رب العلمین ... إهدنا الصرط المستقیم
​

---

از حقایقی که «الصراط المستقیم» می تواند به آنهااشاره داشته باشد، ایمان به خدا و ربوبیت او و ... است که از «الحمد للّه» تا «مالک یوم الدین» به دست می آید.

​

9 - هدایت همگان به صراط مستقیم، آرمان انسان موحد است.

---

إهدنا الصرط المستقیم
​

---

به کارگیری «اهدنا» (ما را هدایت کن) به جای «اهدنی» (مرا هدایت کن) حاوی نکته ای است که در برداشت فوق آمده است.

​

10 - هدایت دارای مراتب و مراحل بسیاری است.

---

إهدنا الصرط المستقیم
​

---

وقوع «اهدنا» پس از آیات گذشته، نشان می دهد که درخواست کننده، انسانی هدایت یافته است. بنابراین باید گفت هدایت دارای مراحل بسیاری است تا صحیح باشد که: هر شخص راه یافته ای همچنان به صورت جدی تقاضای هدایت داشته باشد.

​

11 - دعا به درگاه خدا، نقش مؤثری در دستیابی به هدایت دارد.

---

إهدنا الصرط المستقیم
​

---

​

12 - از امام رضا (ع) روایت شده: «إهدنا الصراط المستقیم» إسترشاد لدینه و إعتصام بحبله و إستزادة فی المعرفة لربه عز و جل ...;(1)



... «إهدنا الصراط المستقیم» درخواست هدایت از خداوند به سوی دین او و چنگ زدن به ریسمان او و طلب مزید معرفت پروردگار عز و جل است ...».

​

13 - از امام صادق (ع) روایت شده که فرمود: «... «... الصراط المستقیم» صراط الأنبیاء و هم الذین أنعم اللّه علیهم;(2)
... «صراط المستقیم» راه انبیاست و آنانند که خداوند به آنها نعمت بخشیده است».

​

14 - «عن رسول اللّه (ص) أنه قال: [فی قول اللّه عز و جل] «إهدنا الصراط المستقیم» دین اللّه الذی نزل به جبرئیل (ع) علی محمّد (ص)...;(3)



از رسول خدا (ص) روایت شده که [درباره سخن خدای عز و جل] «إهدنا الصراط المستقیم» فرمود: [مراد از صراط مستقیم] دین خداست که جبرئیل آن را برمحمّد (ص) نازل کرده است...».

​

15 - «عن رسول اللّه (ص) و عن علی (ع) فی معنی «صراط المستقیم» انه کتاب اللّه;(4)



از رسول خدا (ص) و علی (ع) روایت شده که مراد از «صراط المستقیم» کتاب خداست».

​

16 - از امام صادق (ع) روایت شده است که: «الصراط المستقیم» أمیرالمؤمنین علی (ع);(5)
«صراط مستقیم» (راه) امیر المؤمنین علی (ع) است.

​

---

استمداد:

استمداد از خدا 5، 7
​

اسلام:

اهمیّت دین اسلام 14
​

اعتصام:

اعتصام به حبل اللّه 12
​

امام علی (ع):

راه امام علی (ع) 16
​

انبیا:

راه انبیا 13
​

انسان:

امداد به انسان 6; عجز انسان 6; نیازهای انسان 4; هدایت انسان ها 9
​

ایمان:

ایمان به خدا 8; ایمان به صفات خدا 8; متعلق ایمان 8
​

توحید:

توحید عبادی 7
​

توفیقات:

توفیق هدایت 6
​

حمد:

حمد خدا 3
​

خدا:

آثار امدادهای خدا 6; هدایت خدا 4
​

دعا:

آثار دعا 11; آداب دعا 3; اهمیّت دعا 2، 11
​

روایت: 12، 13، 14، 15، 16
صراط مستقیم:

مراد از صراط مستقیم 7، 8، 13، 14، 15، 16
​

عبودیت:

اظهار عبودیت 3
​

قرآن:

فضیلت قرآن 15
​

موحدان:

آرمان موحدان 9; خواسته های موحدان 1
​

نعمت:

مشمولان نعمت 13
​

نیازها:

نیاز به هدایت 4
​

هدایت:

اهمیّت هدایت 12; درخواست هدایت 1، 5، 12; عوامل هدایت 6، 11; مراتب هدایت 10; هدایت به صراط مستقیم 1، 2، 5، 6، 9
​

​

---

پی نوشت ها :
1. من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 204، ح 12; نورالثقلین، ج 1، ص 20، ح 85.
2. تفسیر عیاشی، ج 1، ص 22، ح 17; نورالثقلین، ج 1، ص 20، ح 86.
3. تفسیر فرات کوفی، ص 51; بحار الأنوار، ج 36، ص 128، ح 71.
4. مجمع البیان، ج 1، ص 104; نور الثقلین، ج 1، ص 20، ح 87.
5. معانی الأخبار، ص 32، ح 2; نورالثقلین، ج 1، ص 21، ح 94.





منبع : پایگاه اطلاع رسانی آیة الله هاشمی رفسنجانی