معرفی رشته مهندسی عمران
مهندسی عمران از جمله رشته*های است که بیانگر کاربرد علم در ایجاد سازندگی و عمران کشور است. یعنی هر چیزی که به آبادی یک کشور باز می*گردد، مانند سد، فرودگاه، جاده، پل، برج، تونل، دکل*های مخابرات، ساختمان*های مقاوم در مقابل زلزله، سیل و آتش، نیروگاه*های برق و مصالح سبک، ارزان و با کیفیت مناسب برای ساخت و ساز ،در حیطه کار مهندس عمران قرار می*گیرد.
مهندس عمران طیف بسیار وسیعی از کارها را در برمی گیرد. یعنی اگر بخواهیم ساختمان، پل، برج، تونل، راه، سیلو یا شبکه*های فاضلاب بسازیم ،در آغاز به یک مهندس کارامد عمران نیاز داریم تا علاوه بر رعایت جنبه*های فنی و اجرایی ،اقتصادی نیز عمل کند .چون اقتصادی بودن ،یک اصل در مهندسی عمران است.
این رشته در سطح کارشناسی دارای سه گرایش عمران- عمران، عمران –نقشه برداری، عمران –آب است.
گرایش عمران –عمران
به محاسبه و طراحی سازه*های متفاوت تحت نیروهای مختلف مانند باد ،زلزله، سیل،آتش و وزن خود ساختمان یا سازه می پردازد.این رشته علاوه بر این کارها در زمینه*های دیگری مانند راهسازی , پلسازی ,سد سازی و کارهای دیگر نیز می پردازد و کار آن تنها محدود به ساختمان و سازه نیست.
گرایش عمران – نقشه برداری
برای انجام یک کار عمرانی که گاه جندین سال طول می کشد باید نقشه برداری کرد و اطلاعات دقیقی از ابعاد مکان ساخت سازهٔ مورد نظر بدست آورد .برای مثال در هنگام نصب دکل*های مخابراتی ،در آغاز باید مسیر دکل گذاری و فواصل بین دکل*ها ،به یاری نقشه برداری تعیین شود و سپس دکل*های مورد نظر را نصب کرد.
رشته نقشه برداری که در حال حاضر در کشورهای پیشرفته ژئوماتیک نامیده می*شود داری زیر شاخه*های ژیودزی، سامانه*های اطلاعات مکانیGIS، سنجش از دور، فتوگرامتری وهیدروگرافی می باشد.نقشه برداری پایه و BASE هر پروژه عمرانی است .
گرایش عمران –آب (هیدرولیک)
می*گویند در آینده نه چندان دور، دستیابی به منابع آبی جدید برای کشورهای خاورمیانه که یکی از مناطق خشک یا نیمه خشک جهان است نیازی ضروری می*شود.
معرفی رشته مهندسی عمران
1- مقدمه:
مجموعه مهندسی عمران یا رشته عمران یکی از رشته*های پر اهمیت و جذاب در مجموعه رشته*های آزمون سراسری است که داوطلب در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی می*تواند آن را انتخاب کند. پیشرفت سریع جوامع و نیازهای روز افزون آنها به انجام طرحهای مختلف عمرانی از یک طرف و رشد و توسعه علوم مختلف از طرف دیگر، ایجاب می*نماید تا با یک برنامه ریزی صحیح و همه جانبه و پرورش استعدادهای جوان و نیز استفاده بهینه از ابزار و امکانات موجود در جامعه ، گامی بلند در جهت ترقی و تعالی جامعه برداشته شود.
2- اهمیت و ضرورت:
سرپناه از نیازهای اساسی و اولیه نوع بشر است که در دوره*های مختلف زندگی او بصورتهای مختلفی به این نیاز پاسخ داده شده است. انسانهای اولیه از غارها که بصورت طبیعی ساخته پدیده*های زمین شناسی بودند استفاده می*کردند. ولی آیا انسان بلند پرواز که همواره سعی در بدست آوردن و رام کردن طبیعت دارد، می*توانست به این مکانهای محدود و بی روح بسنده کند؟
انسانها با بکارگیری ابزارهای دست ساز خود و استفاده از منابعی که طبیعت در اختیار آنها قرار می*داد، اقدام به ساخت محلی برای زندگی خود کردند. با پیدایش اولین سرپناه دست ساز بشر پایه و اساس مهندسی عمران بوجود آمد. با بزرگتر شدن جوامع و نیاز آنها به سرپناههای بزرگتر، و تلاش بشر در جهت مهار و رام کردن طبیعت در جهت رفع نیازهای خود همانند ساختن سدها و پلها و ... رفته رفته نقش مهندسی عمران در زندگی بشر پررنگ و پررنگتر شد.
پیشرفتهای بزرگی که امروزه شاهد آن هستیم در سایه آرامش و ایمنی ایجاد شده توسط مهندسی عمران حاصل گردیده*است. مهار قهر طبیعت همانند سیل و زلزله و طوفانهای وحشتناک، هدیه*هایی هستند که مهندسی عمران به جامعه امروزی عطا کرده است. از طرف دیگر راههای ارتباطی که همچون شریانهای حیاتی جامعه هستند، سدهای عظیمی که برق را به ارمغان می*آورند، تونلهایی که دل کوهها را می*شکافند و ... همگی شواهدی بر اهمیت این رشته مهندسی دارند.
در زبان انگلیسی به مهندسی عمران Civil Engineering اطلاق میشود که Civil به معنی تمدن و از همان ریشه کلمه Civilization است. پس میتوان نتیجه گرفت همانطور که از اسم این رشته پیداست، مهندسی عمران یعنی مهندسی تمدن! و تقریبا بیش از سایر رشته*های مهندسی به جامعه نزدیکتر است.
3- تفاوت مدرک و شغل مهندس عمران:
ذکر این نکته ضروری است که مهندسی عمران، یک مدرک تحصیلی است که به فرد پس از تحصیل در دانشگاه اعطا میشود، ولی به عنوان شغل به حساب نمی*آید. بلکه بدلیل گسترده بودن حوضه فعالیت دانش آموختگان این رشته، شغلهایی که یک مهندسی عمران میتواند داشته باشد بصورتهای مختلفی طبقه*بندی می*شوند. یک مهندس عمران می*تواند در حوضه پیمانکاری، مشاوره، نظارت و یا اگر دقیقتر به موضوع بنگریم در قسمتهای ساختمان سازی، سدسازی، راه سازی، پالایشگاه و سازههای صنعتی، مدیریت ساخت، سازه*های دریایی و ... فعالیت داشته باشد که سعی خواهم کرد در ادامه مطلب توضیحات بیشتری را در این مورد ارائه نمایم.
رشته عمران در کشور ایران در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا تدریس می*شود و امکان گرفتن مدرک در هرکدام از مقاطع برای دانشجویان ایرانی وجود دارد. با بالارفتن سطح تحصیلی، بدلیل گسترده بودن زیر مجموعه*ها، زمینه فعالیت محدود و بصورت تخصصی درمی*آید، برای مثال یک دانشجو در دوره کارشناسی عمران، بصورت ضمنی تمام دروس زیر مجموعه*های مختلف را مطالعه میکند و تقریبا با تمام زیر مجموعه*ها بصورت محدودی آشنا می*شود ولی در دوره*های بالاتر فقط یکی از زمینه*ها مورد مطالعه دقیقتر قرار میگیرد. برای مثال درس "اصول مهندسی زلزله" یکی از دروس دوره کارشناسی است که طی آن دانشجویان با اساس زلزله و طراحی در برابر زلزله آشنا می*شوند. اما در دوره کارشناسی ارشد مهندسی زلزله، دانشجویان فقط بصورت تخصصی به مطالعه دقیق زلزله می*پردازند.
در این مطلب بیشتر به معرفی رشته مهندسی عمران یعنی دوره کارشناسی عمران پرداخته می*شود و گرایشهای مختلف آن توضیح داده می*شود.
4- معرفی اختصاری گرایشهای مختلف مهندسی عمران
4-1- مهندسی عمران – عمران
این رشته قبلا به مهندسی راه و ساختمان موسوم بوده و به منظور تربیت مهندسان طراح ، محاسبه و اجرای پروژه*های ساختمانی، صنعتی ، راه*سازی و تاسیسات آبی و نظارت بر حسن اجرای طرحهای عمرانی در زمینه*های فوق و همچنین همکاری با مهندسان مشاور یا محاسبه در زمینه*های یاد شده ، به وجود آمده است. قسمت عمده دروس این رشته را مجموعه متنوعی از دروس نظری و پروژه*های طراحی تشکیل می*دهد و کنار آنها تعدادی دروس آزمایشگاهی و کارگاهی و نیز دو دوره کارآموزی در طی دو تابستان پیش*بینی شده است. با توجه به سیاستهای عمرانی و سرمایه*گذاریهای دولت برای ایجاد ساختمانها، راهها، پلها، سدها، نیروگاههای هسته*ای و حرارتی ، رفع نیازهای عمرانی در زمینه مسکن و تاسیسات آبی جهت تامین آب آشامیدنی شهرها و روستاها همچنین بازسازی مناطق جنگ*زده اهمیت این رشته مشخص می*شود. فارغ*التحصیلان این رشته می*توانند در وزارتخانه*ها (نظیر وزارتخانه*های راه* و ترابری مسکن و شهرسازی و نیرو) و شرکتهای دولتی و شرکتهای خصوصی و مهندسان مشاور به کارهای طراحی ، محاسبه و اجرا بپردازند. در شرایط حاضر فارغ*التحصیلان این رشته می*توانند در دوره*های مختلف کارشناسی ارشد سازه (آنالیز و طرح سازه*ها) ، خاک و پی (مطالعه مسائل مربوط به رفتار خاکها و محاسبات پی*ها) ، راه و ترابری (طرح راهها و شبکه ترابری) ، سازه*های آبی (طراحی سازه*های هیدرولیکی و مسائل آبی دیگر در ارتباط با سدها) در داخل کشور ادامه تحصیل دهند.
امکان ادامه تحصیل در دوره دکتری در داخل و در خارج از کشور وجود دارد. دارا بودن دانش قوی ریاضی و فیزیک و توانایی جسمانی از ضروریات این رشته است. حدود 10 درصد از دروس این دوره عملی است و از دروس تخصصی آن می*توان طراحی سازه*های فولاد و بتن ، پی*سازی، مکانیک خاک، مکانیک سیالات، هیدرولیک و تحلیل سازه*ها را نام برد.
4-2- مهندسی عمران – نقشه*برداری
طرح و اجرای برنامه*های عمران و مطالعات مربوط به زمین مستلزم وجود اطلاع دقیق مهندسی (مسطحاتی، ارتفاعی، چگونگی) به هنگام به صورت نقشه*های گوناگون (ترسیمی ، رقمی، تصویری) از منطقه مورد نظر است. مجموعه نقشه*برداری پاسخگوی این نیازها به گونه*ای هماهنگ با دیگر رشته*های عمران است و هدفش تربیت افرادی است که آگاهی علمی کافی و مهارت فنی لازم را در زمینه نقشه*برداری داشته باشند. داوطلبان ورود به این رشته باید در ریاضیات (هندسه، مثلثات) و فیزیک دوره دبیرستان قوی بوده علاقه*مندی و آمادگی جسمی (برای کارهای صحرایی و ...) لازم را دارا باشند. بعضی دروس تخصصی این رشته عبارتند از : راه سازی ، تئوری خطاها، جغرافیای ایران ، نقشه*برداری، ژئودزی (جهت تعیین شکل زمین) فتوگرامتری زمینی و هوایی (عکسهای هوایی) کارتوگرافی، هیدروگرافی (نقشه*برداری از بستر دریا) ، پروژه و کارآموزی از جمله دروس این دوره است. بعضی تواناییهای فارغ*التصیلان این رشته عبارتند از:
مدیریت گروههای اجرایی در عملیات نقشه*برداری ، طرح و برنامه*های سیستم نقشه، محاسبات و برنامه*ریزی در زمینه*های مختلف فنی نقشه*برداری، تدریس و آموزش در دوره کاردانی (پس از طی دوره مربوط به تعلیم و تربیت).
امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد کارشناسی ارشد در داخل و در سطوح بالاتر در خارج از کشور موجود است. سازمان نقشه*برداری وزارت برنامه و بودجه ، وزارت راه و ترابری ،* وزارت نفت ، سازمان آب ، سازمان بنادر و کشتیرانی،* اداره جغرافیایی ارتش و سپاه و بخش خصوصی و ... از جمله محلهای جذب فارغ*التحصیلان این رشته است.
نظر دانشجویان: این رشته از لحاظ آموزشی با نارسایی*هایی نظیر کمبود استاد و لوازم کار مواجه است. زیربنای کلیه کارهای عمرانی نقشه برداری است و با توجه به لزوم انجام دادن کارهای عمرانی، فارغ*التحصیلان آن سریعا جذب بازار کار می*شوند. داوطلبان باید به سختی کار در بیابان و کوهستان و شرایط سخت نقشه*برداری توجه داشته باشند.
4-3- مهندسی عمران – آب
این دوره به منظور تربیت متخصصانی تدوین شده است که بتوانند در زمینه*های شناخت منابع آب و کنترل و بهسازی کیفیت منابع آب اطلاعات لازم را به دست آورند تا بتوانند در مراحل مختلف طراحی ، نظارت و مدیریت پروژه*های آب کار کنند. با توجه به اینکه توسعه کشور در زمینه*های کشاورزی، صنعتی ، عمران و ... بستگی به میزان آب قابل استفاده دارد می*توان صنعت آب را در ایران در زمره صنایع مادر به حساب آورد. داوطلبان ورود به این دوره باید در دروس ریاضی، فیزیک و شیمی دبیرستان قوی بوده، علاقه*مندی و استعداد لازم (خصوصا در زمینه طراحی ) را داشته باشند. دروس این دوره به صورت عمومی، پایه ، اصلی ، تخصصی، انتخابی و کارآموزی (کارآموزی صحرایی پروژه تخصصی و کارآموزی تخصصی) است. بعضی دروس اصلی و تخصصی این رشته عبارتند از : مکانیک خاک ، هواشناسی ، هیدرولیک ، آبهای زیرزمینی ، سدهای کوتاه ، پی*سازی و ...
فارغ*التحصیلان این دوره تواناییهای لازم را در زمینه*های مربوط به کارشناسی مطالعه منابع آب ، تاسیسات آبی و سازه*های هیدرولیکی، کارشناسی آب و فاضلاب و نظارت بر حسن اجرای طرحهای آبی را خواهند داشت. امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد کارشناسی ارشد و بالاتر در داخل و خارج از کشور وجود دارد. سازمان آب، وزارت جهاد کشاورزی ،* وزارت نیرو و بخش خصوصی و ... از جمله مراکز جذب فارغ*التحصیلان این دوره است.
نظر دانشجویان : یکی از امتیازات این گرایش آن است که علاوه بر محاسبات سازه*ای، وارد محاسبات هیدرولوژی و هیدرولیک نیز شده و بر وسعت کار می*افزاید.