خداشناسی در شاهنامۀ فردوسی (قسمت دوم)

[!!!OMID!!!]

بخش ۱۰
​

فردوسی » شاهنامه » منوچهر​

چو خورشید تابان برآمد ز کوه​

برفتند گردان همه همگروه​

بدیدند مر پهلوان را پگاه​

وزان جایگه برگرفتند راه​

سپهبد فرستاد خواننده را​

که خواند بزرگان داننده را​

چو دستور فرزانه با موبدان​

سرافراز گردان و فرخ ردان​

به شادی بر پهلوان آمدند​

خردمند و روشن روان آمدند​

زبان تیز بگشاد دستان سام​

لبی پر ز خنده دلی شادکام​

نخست آفرین جهاندار کرد​

دل موبد از خواب بیدار کرد​

چنین گفت کز داور راد و پاک​

دل ما پر امید و ترس است و باک​

به بخشایش امید و ترس از گناه​

به فرمانها ژرف کردن نگاه​

ستودن مراو را چنان چون توان​

شب و روز بودن به پیشش نوان​

خداوند گردنده خورشید و ماه​

روان را به نیکی نماینده راه​

بدویست گیهان خرم به پای​

همو داد و داور به هر دو سرای​

بهار آرد و تیرماه و خزان​

برآرد پر از میوه دار رزان​

جوان داردش گاه با رنگ و بوی​

گهش پیر بینی دژم کرده روی​

ز فرمان و رایش کسی نگذرد​

پی مور بی او زمین نسپرد​

بدانگه که لوح آفرید و قلم​

بزد بر همه بودنیها رقم​

جهان را فزایش ز جفت آفرید​

که از یک فزونی نیاید پدید​

ز چرخ بلند اندر آمد سخن​

سراسر همین است گیتی ز بن​

زمانه به مردم شد آراسته​

وزو ارج گیرد همی خواسته​

اگر نیستی جفت اندر جهان​

بماندی توانای اندر نهان​

و دیگر که مایه ز دین خدای​

ندیدم که ماندی جوان را بجای​

بویژه که باشد ز تخم بزرگ​

چو بی‌جفت باشد بماند سترگ​

چه نیکوتر از پهلوان جوان​

که گردد به فرزند روشن روان​

چو هنگام رفتن فراز آیدش​

به فرزند نو روز بازآیدش​

به گیتی بماند ز فرزند نام​

که این پور زالست و آن پور سام​

بدو گردد آراسته تاج و تخت​

ازان رفته نام و بدین مانده بخت​

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۳ ​

… بر جهان آفرین​

بخواند و بمالید رخ بر زمین​

همی گفت کای کردگار سپهر​

خداوند هوش و خداوند مهر​

همه نیکویها به گیتی ز تست​

نیایش ز فرزند گیرم نخست​

ز رستم …​

متن کامل شعر را ببینید ...​

بخش ۸​

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش​

هیونی بیاراست کاووس شاه​

بفرمود تا بازگردد به راه​

نویسندهٔ نامه را پیش خواند​

به کرسی زر پیکرش برنشاند​

یکی نامه فرمود پر خشم و جنگ​

زبان تیز و رخساره چون بادرنگ​

نخست آفرین کرد بر کردگار​

خداوند آرامش و کارزار​

خداوند بهرام و کیوان و ماه​

خداوند نیک و بد و فر و جاه​

بفرمان اویست گردان سپهر​

ازو بازگسترده هرجای مهر​

داستان کاموس کشانی​

فردوسی » شاهنامه » داستان کاموس کشانی​

بنام خداوند خورشید و ماه​

که دل را بنامش خرد داد راه​

خداوند هستی و هم راستی​

نخواهد ز تو کژی و کاستی​

خداوند بهرام و کیوان و شید​

ازویم نوید و بدویم امید​

ستودن مر او را ندانم همی​

از اندیشه جان برفشانم همی​

ازو گشت پیدا مکان و زمان​

پی مور بر هستی او نشان​

ز گردنده خورشید تا تیره خاک​

دگر باد و آتش همان آب پاک​

بهستی یزدان گواهی دهند​

روان ترا آشنایی دهند​

ز هرچ آفریدست او بی‌نیاز​

تو در پادشاهیش گردن فراز​

ز دستور و گنجور و از تاج و تخت​

ز کمی و بیشی و از ناز و بخت​

همه بی‌نیازست و ما بنده‌ایم​

بفرمان و رایش سرافگنده‌ایم​

شب و روز و گردان سپهر آفرید​

خور و خواب و تندی و مهر آفرید​

جز او را مدان کردگار بلند​

کزو شادمانی و زو مستمند​

بخش ۱۴​

فردوسی » شاهنامه » داستان هفتخوان اسفندیار​

دبیر جهاندیده را پیش خواند​

ازان چاره و چنگ چندی براند​

بر تخت بنشست فرخ دبیر​

قلم خواست و قرطاس و مشک و عبیر​

نخستین که نوک قلم شد سیاه​

گرفت آفرین بر خداوند ماه​

خداوند کیوان و ناهید و هور​

خداوند پیل و خداوند مور​

خداوند پیروزی و فرهی​

خداوند دیهیم و شاهنشهی​

خداوند جان و خداوند رای​

خداوند نیکی‌ده و رهنمای​

ازو جاودان کام گشتاسپ شاد​

به مینو همه یاد لهراسپ باد​

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۷ ​

… بر حریر​

نخست آفرین کرد بر دادگر​

کزو دید نیروی و فر و هنر​

خداوند هوش و زمان و مکان​

خرد پروراند همی با روان​

گذر نیست کس را ز فرمان او​

کسی کاو بگردد …​

متن کامل شعر را ببینید ...
فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۸ ​

… خشم و جنگ​

زبان تیز و رخساره چون بادرنگ​

نخست آفرین کرد بر کردگار​

خداوند آرامش و کارزار​

خداوند بهرام و کیوان و ماه​

خداوند نیک و بد و فر و جاه​

بفرمان …​

متن کامل شعر را ببینید ...​

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۹ ​

… تست​

سیاوش برو آفرین کرد سخت​

که از گوهر تو مگر داد بخت​

سپاس از خدای جهان آفرین​

کزویست آرام و پرخاش و کین​

سپهدار دست سیاوش به دست​

بیامد به تخت مهی بر …​

متن کامل شعر را ببینید ...
​

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۱۸ ​

… آید همی​

ز روز گذر کردن اندیشه کن​

پرستیدن دادگر پیشه کن​

بترس از خدا و میازار کس​

ره رستگاری همین است و بس​

کنون ای خردمند بیدار دل​

مشو در گمان پای درکش ز …​

متن کامل شعر را ببینید ... فردوسی » شاهنامه » داستان هفتخوان اسفندیار » بخش ۱۴ ​

… و قرطاس و مشک و عبیر​

نخستین که نوک قلم شد سیاه​

گرفت آفرین بر خداوند ماه​

خداوند کیوان و ناهید و هور​

خداوند پیل و خداوند مور​

خداوند پیروزی و …​

متن کامل شعر را ببینید ...​

بخش ۴ - گفتار اندر آفرینش مردم​

فردوسی » شاهنامه » آغاز کتاب​

چو زین بگذری مردم آمد پدید​

شد این بندها را سراسر کلید​

سرش راست بر شد چو سرو بلند​

به گفتار خوب و خرد کاربند​

پذیرندهٔ هوش و رای و خرد​

مر او را دد و دام فرمان برد​

ز راه خرد بنگری اندکی​

که مردم به معنی چه باشد یکی​

مگر مردمی خیره خوانی همی​

جز این را نشانی ندانی همی​

ترا از دو گیتی برآورده‌اند​

به چندین میانجی بپرورده‌اند​

نخستین فطرت پسین شمار​

تویی خویشتن را به بازی مدار​

شنیدم ز دانا دگرگونه زین​

چه دانیم راز جهان آفرین​

نگه کن سرانجام خود را ببین
​

چو کاری بیابی ازین به گزین​

به رنج اندر آری تنت را رواست​

که خود رنج بردن به دانش سزاست​

چو خواهی که یابی ز هر بد رها​

سر اندر نیاری به دام بلا​

نگه کن بدین گنبد تیزگرد​

که درمان ازویست و زویست درد
​

نه گشت زمانه بفرسایدش
​

نه آن رنج و تیمار بگزایدش
​

نه از جنبش آرام گیرد همی​

نه چون ما تباهی پذیرد همی​

ازو دان فزونی ازو هم شمار​

بد و نیک نزدیک او آشکار​