چند نکته علمی در مورد گاز مونوکسید کربن

[novinmarketing]

مونوکسید کربن جزو بخش گازی آلودگی هواست. ( بخش دیگر ذرات معلق هستند.) برای تصفیه ذرات معلق هوا، از فیلتر هپا در دستگاه تصفیه هوا استفاده می شود و برای تصفیه و جذب آلودگی های گازی، فیلتر کربن اکتیو در دستگاه های تصفیه هوا به کار می رود.
فیلتر کربن اکتیو در صورتی که مناسب و مرغوب باشد می تواند آلودگی های گازی، شیمیایی و بوی محیط را تصفیه کند. اما نکته مهمی که باید بدانید این است که :گاز مونوکسید کربن به علت وزن مولوکولی پایینی که دارد، به هیچ عنوان توسط دستگاه تصفیه هوا، تصفیه نمی شود.
متاسفانه فروشندگان دستگاه های تصفیه هوا، در مورد تصفیه این گاز ادعاهایی نادرست و غلط را منتشر می کنند که باعث گمراهی مصرف کنندگان تصفیه هوا می شود.
از نظر علمی تصفیه این گاز توسط دستگاه تصفیه هوا امکان پذیر نبوده و تنها راه کاهش آن در محیط، کنترل از منبع است. در ادامه به گزارشاتی در مورد آمار مسمومیت با این گاز در ایران و توصیه های علمی مربوط به آن اشاره شده است.

بر اساس گزارش های پزشکی قانونی، ۳۳۷ نفر، در سال ۹۳، به علت مسمومیت با گاز منوکسیدکربن جان خود را از دست داده‌اند که از این تعداد ۸۴ نفر زن و ۲۵۳ نفر مرد بوده اند. ۵۰ درصد این تلفات گازگرفتگی یعنی ۱۷۸ نفر مربوط به فصل پاییز و ۱۵۹ نفر مربوط به بهار و تابستان بوده است.

در این گزارش ذکر شده است که این آمار مربوط به استان‌های تهران با ۷۴ مورد تلفات، البرز با ۲۷، آذربایجان شرقی با ۲۳ مورد بیشترین و استان‌های هرمزگان و بوشهر هر کدام با یک فوت بوده است.
در ۱۰ سال گذشته (۱۳۸۳-۱۳۹۳) هشت هزار و ۴۴۷ نفر از هموطنان به علت مرگ‌های ناشی از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن جان خود را از دست داده‌اند. در همین بازه زمانی (۱۰ سال گذشته) سال ۱۳۸۶ با هزار و ۲۴ نفر، بیشترین تعداد وقوع مرگ‌های ناشی از گازگرفتگی را داشته است.

راه های جلوگیری از مسمومیت گاز مونوکسید کربن

۱. از بخاری های فرسوده بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر استاندارد استفاده نکنید.
۲. هر وسیله گرمازای سوختنی که به نحوی با سوخت های فسیلی (نفت، گاز، ذغال سنگ) کار کند به صورت بالقوه می تواند سبب تولید گاز مونوکسید کربن شود.
۳. در فضای بسته گاراژ هرگز موتور اتومبیل را روشن نگذارید.
۴. استفاده از بخاری های بدون دودکش به هیچ وجه از تولید گاز مونوکسید کربن جلوگیری نمی کند.
۵. تمام دودکش ها باید وسیله انتهایی ضد باد (کلاهک) مناسب داشته باشد.
۶. قبل از راه اندازی وسایل گرمایشی، از سلامت مسیر دودکش ساختمان و بدون ترَک و نشتی بودن آن اطمینان حاصل نموده و از اتصال ۷. مناسب و صحیح لوله بخاری و آبگرمکن به دودکش دیواری اطمینان حاصل نمایید.
۸. در فضای بسته و محدود که تهویه کافی و مناسب ندارد (نظیر اتاق، گاراژ و ...) هرگز آتش روشن نکنید.
۹. در محیط های شغلی و منازل که در آنها از کوره و مشعل استفاده می شود از سلامت دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل نمایید.
۱۰. هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد و لذا به کارگیری آب گرمکن های دیواری در فضاهای بسته یا مکان های فاقد جریان هوا مجاز نیست.
۱۱. شیب لوله های افقی در داخل واحدها باید مثبت و روبه بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد. توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرمایشی به اطمینان شما از تخلیه گاز کمک خواهد کرد. اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص، به طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره تهویه در محیط ایجاد نمایید.
۱۲. ضمن ایجاد تهویه مناسب جهت آشپزخانه و حمام منزل، از نصب آبگرمکن در حمام و نیز روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محیط داخل خانه جداً خودداری نمایید.
۱۳. رانندگان وسایل نقلیه سنگین، از روشن کردن گاز پیک نیک در اتاق وسیله نقلیه خود جهت استراحت و خواب جدا خودداری کنند.
۱۴. اگر فضای منزل خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می کنید درز بندی و بستن منافذ درها و پنجره ها به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلاملانع است اما درصورتی که از بخاری های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده می کنید حتماً مختصری تهویه از طریق در یا پنجره در فضا ایجاد نمایید و از درز بندی و بستن کامل منافذ خودداری کنید.

علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن

۱. در صورت احساس علایم سردرد و سرگیجه و تهوع در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت وجود دارد فوراً آن مکان را ترک کرده و به فضای آزاد پناه ببرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
۲. در صورت تداوم علایم فوق برای چند روز متوالی احتمال مسمومیت خفیف با این گاز وجود دارد که بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.

در صورت بروز مسمومیت با گاز مونوکسید کربن چه باید کرد؟

۱. در مواجه با مصدومان در اولین اقدام ضمن ایجاد تهویه مناسب در محیط و مراقبت از سلامتی خود، فرد یا افراد مصدوم را از محیط خارج کنید.
۲. پس از خارج ساختن مصدوم از محیط آلوده فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
۳. علائم حیاتی مصدومان را کنترل کنید و از باز بودن راه های هوایی مصدوم اطمینان حاصل کنید.


چند توصیه پیشگیرانه

گاز مونوکسید کربن گازی بدون رنگ و بو است. عمده ترین منبع تولید این گاز سوختن ناقص نفت و گاز است ولی اصولاً در اثر احتراق هر نوع ماده سوختنی خصوصاً در محیط های در بسته و فاقد اکسیژن ممکن است تولید شود. استفاده از آبگرمکن یا بخاری‌های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش بدون عملکرد مناسب در منزل بیشترین موارد ابتلا به مسمومیت را تشکیل می دهند. از آن جا که تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون ما ۲۵۰ برابر بیش از اکسیژن می باشد لذا با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق، به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن رسانی به بافت های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال می کند که به علت بی رنگ و بی بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علایم مسمومیت شدید مورد توجه واقع نشود. علایم مسمومیت حاد با این گاز شامل سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ و احتمالاً درد شکمی و سپس حالت بیهوشی، تشنج و اغما می باشد. در بیماران مبتلا به ناراحتی های قلبی ممکن است تشدید بیماری یک علامت هشدار دهنده باشد. از سایر علایم مسمومیت می‌توان به سفتی عضلات، افزایش تعداد تنفس، کاهش فشار خون و گاه تنگی مردمک ها اشاره کرد. باید توجه داشت که اگر فردی در اثر ابتلا به مسمومیت با گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست ندهد ممکن است دچار نواقص عصبی و روانی پیشرفته نظیر فلج عضوی یا اختلال قوای مغز می‌شود. مسمومیت شدید با این گاز می تواند کشنده باشد.


منبع : دستگاه تصفیه هوا