خون در ادرار نشانه چيست؟

[sting]

ديدن خون در بيشتر موارد باعث ترس مي*شود. حالا تصور كنيد فردي كه خودش از خون مي*ترسد متوجه وجود خون در ادرارش شود. قطعا نگران خواهد شد ولي پزشکان مي*گويند وجود خون در ادرار گاهي دلايل بسيار ساده*اي دارد؛ از ورزش شديد گرفته تا عادت ماهيانه...


ديدن خون در بيشتر موارد باعث ترس مي*شود. حالا تصور كنيد فردي كه خودش از خون مي*ترسد متوجه وجود خون در ادرارش شود. قطعا نگران خواهد شد ولي پزشکان مي*گويند وجود خون در ادرار گاهي دلايل بسيار ساده*اي دارد؛ از ورزش شديد گرفته تا عادت ماهيانه...

اما آن سوي قضيه را هم بايد در نظر گرفت. برخي عفونت*ها و سرطان*ها نيز ممکن است با علامتي مانند ادرار خوني، خود را نشان بدهند. در «درمانگاه» اين هفته با دكتر محمدرضا صفري*نژاد، متخصص اورولوژي و استاد دانشگاه، درباره دلايل و درمان*هاي بروز و ظهور خون در ادرار گفت*وگو کرده*ايم.


علت وجود خون در ادرار چيست؟

عوامل متعددي در بروز اين مشکل نقش دارند. عادت ماهيانه، ورزش بيش از حد، فعاليت جنسي، ابتلا به بيماري*هاي ويروسي، ضربه و عفونت و... مي*توانند باعث ظاهرشدن خون در ادرار شوند. البته عوامل خطرناک ديگري نيز در ايجاد اين مشكل نقش دارند؛ از سرطان کليه و مثانه گرفته تا وجود التهاب در کليه، مثانه، مجرا و پروستات و ابتلا به بيماري پلي*کيستيک کليه. البته بيماري پلي*کيستيک کليه را نبايد با كيست ساده كليه اشتباه گرفت چون در اين بيماري هر دو کليه پر از کيست*هاي متعدد است. اين بيماري ارثي باعث مي*شود در هر دو کليه، کيست*هاي پر از مايع به شکل خوشه انگور ايجاد شود و معمولا در دهه پنجم زندگي به نارسايي کليه مي*انجامد. گاهي هم علت مشخص نمي*شود كه معمولا اين موارد خطرناك نيستند.

مصرف داروها هم مي*تواند باعث بروز اين مشكل شود؟

بله، از ديگر علل نسبتا شايع وجود خون در ادرار مصرف داروهاي ضدانعقادي مثل وارفارين، هپارين و آسپيرين است. البته بروز لخته*هاي خون و ابتلا به بيماري*هايي هم که باعث اختلال انعقادي مي*شوند مثل هموفيلي و کم*خوني داسي*شکل که در آن گلبول*هاي قرمز به شکل داس درمي*آيند، در بروز اين عارضه نقش دارد.

آيا در سنين مختلف، علت وجود خون در ادرار متفاوت است؟

بله، در دوران خردسالي، بيشتر به علت وجود كلسيم در ادرار، بروز عفونت‎هاي ادراري و بيماري‏هاي مادرزادي كليه و در سنين نوجواني و جواني و بزرگسالان به علت ابتلا به سنگ كليه، عفونت‏هاي كليه و بيماري‏هاي التهابي كليه، خون در ادرار ديده مي*شود. در سنين سالخوردگي نيز علت اين مشكل بيشتر ابتلا به سرطان‏هاي سيستم ادراري يا بيماري*هاي پروستات است.

آقاي دكتر! آيا در همه موارد فرد خون را در ادرار مشاهده مي*كند يا اينكه اين مشكل به*راحتي قابل*تشخيص نيست؟

در مواردي خود بيمار مي*تواند خون را در ادرار مشاهده كند كه به آن «خون آشکار» مي*گويند اما در حالت ديگر كه بسيار هم شايع است، بيمار در ادرار، خوني مشاهده نمي*کند و فقط با انجام آزمايش مي*توان به آن پي برد که به آن «خون مخفي» مي*گويند. در بسياري از موارد، خوني كه در ادرار دفع مي*شود قابل*مشاهده نيست و ادرار تغييررنگ ندارد، بنابراين افراد از اين موضوع مطلع نيستند. اگر خون آشكار مشاهده شود، رنگ ادرار به قرمز، صورتي يا به رنگ نوشابه سياه (قهوه*اي يا شبيه چاي) تغيير مي*كند. علت اين تغييررنگ وجود گلبول قرمز در ادرار است. حتي وجود مقدار اندک خون باعث تغيير رنگ ادرار مي*شود. ممكن است فرد دچار علايم ديگري مانند درد شكم، كاهش شدت ادرار، تب، ادرار مكرر، درد حين ادرار و تمايل شديد به ادرار كردن نيز شود. با توجه به اينکه وجود اين مشكل مي*تواند نشان*دهنده بيماري*هاي مهم سيستم ادراري باشد، لازم است حتما با انجام بررسي*هاي لازم علت اين مشكل تشخيص داده شود.

چه کساني بيشتر در معرض خطر ابتلا به خون در ادرار هستند؟

بيماراني که سابقه ابتلا به بيماري کليوي، سنگ کليه يا بزرگ شدن پروستات (که بيشتر در مردان بالاي 50 سال ديده مي*شود) در آنها وجود داشته باشد و افرادي كه سيگار مي*کشند بيشتر در معرض هماچوري (خون در ادرار) هستند به*طوري که آنها بايد به شکل دوره*اي آزمايش ادرار انجام دهند. هرچند اين کار براي عموم مردم نيز توصيه مي*شود.

راه*هاي تشخيص اين عارضه چيست؟

وجود خون در ادرار را مي*توان با آزمايش ادرار تشخيص داد. در آزمايشگاه ظرف مخصوصي به فرد داده مي*شود تا نمونه ادرار را در آن جمع*آوري کند. روش* ديگر، استفاده از نوارهاي مخصوص است. اين نوارهاي باريک قسمت*هاي مختلف رنگي دارند که هر قسمت مخصوص تشخيص يک مورد خاص در ادرار، مثل ميزان قند و تعداد گلبول*هاي قرمز است. اگر ادرار حاوي گلبول قرمز (خون) باشد، قسمت مربوط تغيير رنگ مي*دهد. اگر خون واضح در ادرار ديده شود يا تست نواري از نظر وجود خون مثبت باشد، آزمايشگاه بررسي ميکروسکوپي انجام مي*دهد تا تشخيص تاييد شود. وجود خون در ادرار بايد 48 ساعت بعد با آزمايش دوم تاييد شود. براي تشخيص علت، معمولا به اقدام*هاي اضافي مثل روش*هاي تصويربرداري، سيستوسکوپي (که در آن با آندوسکوپ مجراي ادرار، پروستات و مثانه بررسي مي*شوند) و گاهي نمونه*برداري از کليه نياز است. مردان بالاي 50 سال كه علت خاصي براي يافتن خون در ادرارشان پيدا نشده، بايد از نظر سرطان پروستات، آزمايش آنتي*ژن اختصاصي پروستات (PSA) بررسي شوند. البته تمام اين اقدام*ها لازم نيست براي يك فرد انجام شود و در هر مرحله كه پزشك به تشخيص برسد، اقدام*هاي بيشتر ضرورتي ندارد.

كمي هم در مورد روش*هاي درماني اين مشكل توضيح مي*دهيد؟

درمان خون در ادرار به علت آن بستگي دارد. اگر مشكل سنگ يا عفونت باشد، درمان اختصاصي انجام مي*شود. اگر هم علت بروز آن، مصرف داروهاي ضدانعقادي باشد،* ميزان دارو اصلاح خواهد شد. در مواردي هم كه علت واقعي در بررسي*هاي پزشكي يافت نمي*شود، توصيه مي*شود سالانه با انجام آزمايش، ادرار كنترل شود تا پزشك مطمئن شود كه هيچ تغييري رخ نداده است.

حرف آخر؟

به رنگ ادرار خود توجه كنيد و هرگونه تغيير رنگ را جدي بگيريد و براي بررسي وجود تومور يا سنگ به پزشك مراجعه كنيد. وجود خون در ادرار، درد حين ادرار، تکرر ادرار يا احساس نياز بي*مورد به ادرار از نشانه*هاي رايج سرطان مثانه هستند که بايد به آنها توجه کرد. هرچند وجود اين نشانه*ها، صددرصد به معناي وجود سرطان مثانه نيست و عفونت*ها، سنگ*هاي مثانه و تومورهاي خوش*خيم نيز مي*توانند باعث بروز اين علايم شوند. پزشكان بايد توجه كنند گاهي مصرف برخي مواد و آلوده?شدن نمونه ادرار با ترشحات واژن يا بتادين و بروز کم*آبي شديد در بدن يا حتي انجام فعاليت*هاي ورزشي سنگين و... باعث مي*شود نتيجه آزمايش به صورت كاذب مثبت نشان داده شود يعني با آنكه نتيجه آزمايش وجود خون در ادرار را تاييد مي*كند، در حقيقت خوني در ادرار وجود ندارد. از سوي ديگر، مصرف موادغذايي حاوي ويتامين C،* مصرف دارويي مانند کاپتوپريل يا وجود پروتئين در ادرار و کاهش pH ادرار به کمتر از 5 (خوردن مواداسيدي) نيز باعث مي*شود نتيجه آزمايش از نظر وجود خون در ادرار به*صورت كاذب منفي نشان داده شود،درحالي كه
در حقيقت خون در ادرار وجود دارد.​