وای! برادر بزرگ*تر برگشت!

[*مینا*]

من هرگز یک زلزله*ی بزرگ را تجربه نکرده*ام، اما با آن*چه این هفته در عربستان سعودی و امارات متحده عربی رخ داد، به این تجربه دست پیدا کردم. مذاکرات موقت در ژنو به رهبری امریکا، برخی تحریم*ها علیه ایران را در ازای برخی محدودیت*ها در خصوص برنامه هسته*ای این کشور – در جهت پیش*برد مذاکرات پیرامون پایان دادن به تحریم*ها علیه ایران، در ازای پایان دادن به هرگونه توانایی ساخت بمب از سوی این کشور - نسبتا کاهش داد و مانند زلزله**ای ژئوپلتیک به جهان عرب سنی مذهب (و اسراییل) آسیب وارد کرد. این توافق زمانی اثرگذار است که بتواند با برقراری اتحاد مجدد در خاورمیانه، تاثیری بیشتر از پیمان صلح کمپ دیوید و انقلاب اسلامی ایران در دهه ۷۰ میلادی، در این منطقه بگذارد.

چرا؟ انقلاب ۱۹۷۹ در ایران، مانند برادر بزرگ*تری بود که از روی احساسات حرف می*زند و بعد بیرون می*رود و در را پشت سر خود محکم می*بندد. همه در خانواده از رفتن او سود می*برند. یکی اتاق خواب او را تصاحب می*کند، دیگری دوچرخه*اش را و همه از توجه و محبت عمو سام برای مدت ۳۴ سال لذت می*برند. اکنون، قصد این برادر بزرگ*تر، یعنی ایران، برقراری مجدد و داشتن روابط مستقیم با ایالات متحده است که تمام متحدان عرب سنی مذهب این کشور - عربستان سعودی، کشورهای خلیج فارس، مصر و اردن - را روی لبه تیغ قرار داده است. به ویژه در این موقعیت زمانی که ایران به شکل مخربی در سوریه، لبنان، یمن و بحرین دخالت دارد.

دامنه*ی این خشم، در حمله هفته گذشته به سفارت ایران در بیروت که ۲۳ کشته بر جای گذاشت، بروز پیدا کرد. عبدالرحمان آل راشد، یکی از روزنامه*نگاران برجسته خلیج فارس در مقاله*ای در روزنامه الشرق الاوسط نوشت: «از دیدگاه نظری، سیاسی و نظامی، عربستان سعودی باید از خود در برابر برنامه هسته*ای رژیم ایران، مراقبت کند، چه از طریق سلاح*های هسته*ای و چه از طریق موافقت*نامه*هایی که تعادل قدرت را در منطقه حفظ کرده و از عربستان صعودی و کشورهای حاشیه خلیج محافظت کند.»

این قضیه لایه*های زیادی دارد: ایران بزرگ است، با ۸۵ میلیون نفر جمعیت؛ عربستان سعودی کوچک است، با ۲۰ میلیون نفر جمعیت. عربستان سعودی بزرگترین ذخایر نفت و گاز در خاورمیانه را در اختیار دارد و ایران از لحاظ میزان این ذخایر دقیقاً پس از این کشور قرار گرفته است. چنان*چه روزی تحریم*ها کاملا لغو شود، آیا ایران می*تواند دست اعراب خلیج فارس را از سهمشان در بازار کوتاه کند؟ خلیج فارس، در وهله نخست، سنی مذهب است و ایران شیعه مذهب. ایرانی*ها در حال توسعه فن*آوری هسته*ای بومی هستند؛ اعراب سنی مذهب، هیچ* اقدامی در این زمینه انجام نداده*اند.

مذاکرات ژنو منافع متفاوتی را شامل می*شود که امریکا و متحدان*اش در منطقه را در برابر ایران قرار می*دهد؛ تقابلی که در اثر تحریم*ها دیده نمی*شود. به نوشته دانیل برومبرگ، استاد دانشگاه جرج تاون و متخصص مسایل خاور میانه در موسسه صلح ایالات متحده، تحریم*ها در تمام این سال*ها در حکم مجوزی برای احزاب گوناگون با منافع متفاوت – امریکا، اسراییل، عربستان سعودی، سایر اعراب خلیج، اروپا، روسیه و چین- تا نسبت به « بحث مشابه، پیرامون استراتژی ایران تظاهر کنند، در حالی که مخالفت در خصوص هدف نهایی مذاکرات است و نقشی که تحریم*ها می*تواند در موفقیت یا عدم موفقیت ما بازی کند.»

اگر ایالات متحده به دنبال حفظ روابط خود در خارج از این*جا [خاورمیانه] و کسب اطمینان از عدم تقویت بی*ثبانی در منطقه به واسطه برنامه هسته*ای ایران است، معاملات نهایی و موقت راه**حل*هایی خوب است. تحریم*ها تنها در صورتی باید به صورت کامل حذف شوند که ما موفق شویم اورانویم غنی*سازی شده ایران و تکنولوژی غنی*سازی را از این کشور بگیریم٬ و هم زمان با بازرسی*های سرزده٬ یقین پیدا کنیم که ایران توانایی ساخت بمب اتمی را به دست نخواهد آورد.

اما حتی اگر ایرانی*ها با چنین معامله*ای موافقت کنند، فروختن متحدان*مان دشوار خواهد بود. مقامات امریکایی اعتقاد دارند که در نهایت تنها راه، برای مهار یک تهدید ایرانی در منطقه، مهار هم*زمان برنامه هسته*ای و تغییر ماهیت این رژیم است که با یکدیگر در ارتباط هستند. ما برخلاف متحدان*مان در خلیج، اعتقاد داریم که سیاستی واقعی در داخل ایران و تفاوت میان رهبری و مردم در این کشور وجود دارد. اما این تفاوت*ها به شکل گسترده*ای سرکوب شده*اند - وتندروها انحصار قدرت را در اختیار دارند-، امری که نتیجه انزوای ایران از جهان است. مقامات امریکایی امیدوارند با دست*یابی به یک معامله هسته*ای٬ راه برای ادغام مجدد ایران در اقتصاد جهانی باز شده، و گروه*های ذی*نفع مختلف - از جمله گروه*های نزدیک به امریکا و غرب٬ در داخل ایران تقویت و برای تغییر ماهیت رژیم شروع به فعالیت کنند.

ممکن است این مساله کارساز نباشد، اما از آن*جا که تنها امنیت واقعی برای همسایگان ایران می*تواند از تغییری انقلابی در ماهیت این رژیم به وجود بیاید، ارزش شرط بستن دارد. بنابراین، چنان*چه قابلیت*های هسته*ای ایران مهار شود، می*توانیم روی شرط تغییر انقلابی در ایران حساب کنیم - به خصوص از آن*جا که به احتمال زیاد، این مساله، روند پایان دادن به جنگ سرد ایران و امریکا را که همکاری ما پیرامون مسایل منطقه*ای را مختل کرده، تسهیل خواهد کرد. در مقابل، متحدان ما، به هیچ وجه به ایران اعتماد ندارند و به همین دلیل معتقد نیستند که تغییری انقلابی در این کشور رخ دهد. آن*ها خواهان ان هستند که ایران ار تمام فن*آوری*های هسته ای تا زمان تغییر رژیم این کشور، محروم شود.

ما قادر نیستیم این شکاف را از میان برداریم. تنها می*توانیم با شفاف کردن اهداف*مان آن را مدیریت کنیم: رها کردن سیاست داخلی ایران تا جایی که ممکن است و مهار برنامه*ی هسته*ای ایران در شدیدترین شکل ممکن و همچنان به حمایت از اسراییل و متحدان عرب خود ادامه دهیم. به همین دلیل ممکن است ما علاوه بر جان کری، وزیر امور خارجه، نیاز به یک «وزیر امورخارجه تنها برای خاورمیانه» داشته باشیم. چراکه احیای روابط امریکا و ایران بعد از این جنگ سرد ۳۴ ساله، مانند شوکی دردناک برای سیستم خاورمیانه است که نیازمند رایزنی*های دایمی و اتحاد با تمام دوستان عرب و اسراییلی*مان است.