سبک زندگی به روایت ابوعلی سینا

[sting]

قدس آنلاین- حسینعلی پورافضلی: توجه به امور منزل و خانه داری از قدیم الایام مورد توجه حکما و جامعه شناسان اسلامی قرار داشته و برای اداره امور و وظایف خانواده و مشخصات نوع و محل زندگی شرایط خاصی را برشمرده اند.

​

علم اخلاق شاخه*ای از علوم انسانی به حساب می آید که موضوع آن شناخت مصادیق ارزش ها و بیانگر راه های کسب فضائل و ترک رذائل اخلاقی است. علماء علم اخلاق در قدیم سه رکن مهم برای آن برشمرده اند؛ تهذیب نفس، تدبیر منزل و سیاست مُدُن .
تدبیر واژه*ای عربی از ریشة «دَبَرَ» و به معنای «به پایان کاری نگریستن و در آن اندیشیدن*»، «برای انجام دادن امری فکر و دقت به کار بردن و توجه کردن*» است (1).
تدبیر منزل به معنای اداره کردن و تنظیم و مدیریت در امور منزل است*. خانه*داری یا تدبیر منزل*، فن ادارة خانه و روابط خانواده با اجتماع است*. پیش از این*، خانه*داری محدود به پخت و پز و رختشویی*، خیاطی* و تمشیت کارهای خانه بود. اکنون علاوه بر آنها، شامل تربیت اطفال*، بهداشت جسم و روح*، علم تغذیه*، صنایع زیبا، اقتصاد، و وظایف افراد خانواده با یکدیگر نیز هست*. در حقیقت*، علم اخلاق*، تدبیر منزل و سیاست مدن از یک رشته منشعب می*شوند و هدف آنها تهذیب و تربیت و وضع قوانین برای پیشرفت زندگی اجتماعی است (2).
یکی از دانشمندانی که در این زمینه نظریاتی دارد، ابوعلی سینا است که در بخش حکمت عملی، رسالة السیاسة را در باب تدبیر منزل نوشته و دربارة مردم*شناسی و سیاست پادشاهان*، والیان*، سرمایه*داران و ارباب منازل سخن گفته است*. باب دوم از رسالة بوعلی سینا در مورد اقتصاد خانواده و جامعه است*. در باب سوم به چگونگی ارتباط با زن و فرزندان و خدمتکاران پرداخته و باب بعد را به تربیت فرزند اختصاص داده و در باب پایانی به سیاست خدم و آموزه*های اسلامی دربارة جوانمردی*، کرامت*، زکات و صدقات پرداخته است*.(3)
ابن سینا که جامع العلوم، فیلسوف، پزشک، ریاضیدان، منجم، بزرگترین دانشمند اسلام و یکی از بزرگترین دانشمندان همه ملتها، کشورها و اعصار و قرون است، نظریات جالبی درباره سبک زندگی و ویژگی های منزل مسکونی دارد. وی در این باره می نویسد: وقتی کسی جایی سکونتی برمی گزیند باید کیفیت خاک، پستی و بلندی زمین، باز بودن فضا، پوشش گیاهی، آب و گوهر (کیفیت) آن، کمی یا زیادی آب، بادگیر بودن یا گود بودن محل سکونت را بررسی کند. همچنین بادهایی که در منطقه می*وزد را بشناسد که آیا سالم است یا نه و نیز نقاط مجاور محل سکونت مانند دریا، مسیل*ها، کوه*ها و کان*ها (معادن)، وجود درختان، گورستان*ها، مواد بدبو (محل دفن زباله و …) را مورد تحقیق قرار دهد چرا که همه این موارد در مزاج هوا موثرند و تاثیراتی بر بدن دارند.
در ضمن باید از تندرستی و بیماری مردم آن منطقه باخبر باشد که تا چه حد نیرومندند، اشتهاء و هضمشان چه اندازه است و بیشتر چه غذاهایی می*خورند و بداند که آب*های منطقه از آب*راه*های باریک می*آید یا کانال*های وسیع (که در کیفیت آب موثر است) و مردم آنجا به چه نوع بیماری*هایی خو گرفته*اند. پنجره*ها و درهای محل سکونت باید شرقی شمالی باشد، به ورود بادهای شرقی به داخل خانه اهمیت داده شود، آفتاب باید همه جای خانه را فرابگیرد زیرا آفتاب هوا را صاف و مساعد می*کند. بهتر آن است که محل سکونت در نزدیکی آب*های گوارا، روان و پاکیزه که در زمستان سرد و در تابستان گرم*اند باشد، آب*های زیرزمینی که در زمستان گرم و در تابستان خنک هستند به خوبی آب*های مذکور نمی*باشد. (4)
پانوشتها:
1. فرهنگ فارسی، ص 307؛ ابن فارس*، ج 2، ص 324
2. دائرة*المعارف فارسی، ج 1، ص 882
3. ابن سینا، 1360 ش ، ص 68ـ69
4. ابن سینا ،کتاب قانون، صفحه 336

​