ويس و رامين، اثري فاخر از فخرالدين اسعد گرگاني

[nahal]

رفتن موبد به آتشگاه و گريختن ويس و رامين به ري

بياباني که آرام بلا بود

ز ناخوشي چو کام اژدها بود

​

ز روي ويس و رامين گشته فرخار
ز بوي هر دوان چون طبل عطار

​

کوير و شوره و ريگ رونده
سموم جان کش و شير دمنده

​

دو عاشق را شده چون باغ خرم
از آن شادي کجا بودند با هم

​

ز گرما و کوير آگه نبودند
تو گفتي هيچ شب در ره نبودند

​

به چين اندر به سنگي برنبشتست
که دوزخ عاشقان را چون بهشتست

​

چو باشد مرد عاشق در بر دوست
همه زشتي به چشمش سخت نيکوست

​

کوير و کوه او را بوستانست
فراز برف همچون گلستانست

​

کجا عاشق به مرد مست ماند
که در مستي غم و شادي نداند

​

به ده روز آن بيابان را بريدند
ز مرو شاهجان زي ري رسيدند

​

به ري در بود رامين را يکي دوست
به گاه مردمي با او ز يک پوست

​

جوانمرد هنرمند و بي آهو
مرو را دستگاهي سخت نيکو

​

به بهروزي بداده بخت کامش
که خود بهروز شيرو بود نامش

​

ز خوشي چون بهشتي خان و مانش
هميشه شاد از وي دوستانش

​

شبي تاريک بود و ماه با مهر
ز بيننده نهفته اختران چهر

​

جهان چون چاه سيصد بازگشته
هوا با تيرگي انباز گشته

​

همي شد رام تا درگاه بهروز
به کام خويش فرخ بخت و پيروز

​

چو رامين را بديد آن مهرپرور
نبودش ديده را ديدار باور

​

همي گفت اي عجب هنگام چونين

که يابد نيک مهماني چو رامين

​

مرو را گفت رامين: اي برادر
بپوش اين راز ما در زير چادر

​

مگو کس را که رامين آمد از راه
مکن کس را ز مهمانانت آگاه

​

جوابش داد بهروز جوانمرد
ترا بختم به مهمان من آورد

​

خداوندي و من پيش تو چاکر
نه چاکر بل ز چاکر نيز کمتر

​

ترا فرمان برم تا زنده باشم
به پيش بندگانت بنده باشم

​

اگر فرمان دهي تا من هم اکنون
شوم با چاکران از خانه بيرون

​

سراي و جز سرايم مر ترا باد
يکي خشنودي جانت مرا باد​

 

[nahal]

رفتن موبد به آتشگاه و گريختن ويس و رامين به ري

سراي و جز سرايم مر ترا باد

يکي خشنودي جانت مرا باد

​

پس آنگه ويس با رامين و بهروز
به کام خويش بنشستند هر روز

​

گشاده دل به کام و در ببسته
به مي گرد از رخان خويش شسته

​

به روز اندر نشاط و شادماني
به شب در خرمي و کامراني

​

گهي مي بر کف و گه دوست در بر
شده مي نوش بر رخسار دلبر

​

چراغ نيکوان ويس گل اندام
به شادي و به رامش با دلارام

​

به شب چون زهره شبگيران برآمد
به بانگ مطرب از خواب اندر آمد

​

هنوز از باده بودي مست و در خواب
نهادنديش بر کف باده ناب

​

نشسته پيش او رامين دلبر
گهي طنبور و گاهي چنگ در بر

​

همي گفتي سرود مهربازان
به دستان و نواي دلنوازان

​

همسي گفتي که ما دو نيک ياريم
به ياري يکدگر را جان سپاريم

​

به هنگام وفا گنج وفاييم
به چشم دشمنان تير جفاييم

​

چو ما را خرمي و شادخواريست
بدانديشان ما را رنج و زاريست

​

به رنج از دوستي سيري نيابيم
ز راه مهرباني رخ نتابيم

​

به مهر اندر چو دو روشن چراغيم
به ناز اندر چو دو بشکفته باغيم

​

ز مهر خويش جز شادي نبينيم
که از پيروزي ارزاني بدينيم

​

خوشا ويسا نشسته پيش رامين
چنان کبگ دري در پيش شاهين

​

خوشا ويسا نشسته جام بر دست
هم از باده هم از خوبي شده مست

​

خوشا ويسا به کام دل نشسته
اميد اندر دل موبد شکسته

​

خوشا ويسا به خنده لب گشاده
لب آنگه بر لب رامين نهاده

​

خوشا ويسا به مستي پيش رامين
ز عشقش کيش همچون کيش رامين

​

زهي رامين نکو تدبير کردي
که چون ويسه يکي نخچير کردي

​

زهي رامين به کام دل همي ناز
که داري کام دل را نيک انباز

​

زهي رامين که در باغ بهشتي
هميشه با گل ارديبهشتي

​

زهي رامين که جفت آفتابي
به فرش هر چه تو خواهي بيابي

​

هزاران آفرين بر کشور ماه
که چون ويس آمدست از وي يکي ماه​

 

[nahal]

رفتن موبد به آتشگاه و گريختن ويس و رامين به ري

هزاران آفرين بر کشور ماه

که چون ويس آمدست از وي يکي ماه

​

هزاران آفرين بر جان شهرو
که دختش ويسه بود و پور ويرو

​

هزاران آفرين بر جان قارن
که از پشت آمدش اين ماه روشن

​

هزاران آفرين بر خنده ويس
که کردست اين جهان را بنده ويس

​

بيار اي ويس جام خسرواني
درو مي چون رخانت ارغواني

​

چو از دست تو گيرم جام مستي
مرا مستي نيارد هيچ سستي

​

ندانم مست چون گشتم به کامت
ز رويت يا ز مهرت يا ز جامت

​

گر از دست تو جام هوش گيرم
چنان دانم که جام نوش گيرم

​

نشاط من ز تو آرام يابد
غمان من ز تو انجام يابد

​

دلم درج است و در وي گوهري تو
کنارم برج و در وي اختري تو

​

ابي گوهر مبادا هرگز اين درج
ابي اختر مبادا هرگز اين برج

​

هميشه باد باغ رويت آباد
دو دست من به باغت باغبان باد

​

بسا روزا که نام ما بخوانند
خردمندان شگفت از ما بمانند

​

چنان خوبي و چونين مهرباني
سزد گر نام دارد جاوداني

​

دلا بسيار درد و ريش ديدي
کنون از دوست کام خويش ديدي

​

دلي چون خويشتن ديدي پر از مهر
و يا اين گل رخي تابان تر از مهر

​

تو روز و شب بدين چهره همي ناز
نبرد بدسگالان را همي ساز

​

کر خرما در جهان با خار باشد
نشاط عشق با تيمار باشد

​

کنون ار جان کني در کار مهرش
نباشد در خور ديدار مهرش

​

روان از بهر چونين يار بايد
جهان از بهر چونين کار بايد

​

تو اکنون مي خور از فردا مينديش
که جز فرمان يزدان نايدت پيش

​

مگر کارت بود در مهر کاري
ازان بهتر که تو اميد داري

​

هران گاهي که رامين باده خوردي
چنين گفتارها را ياد کردي

​

ازين سو ويس با کام و هوا بود
وزان سو شاه با رنج و بلا بود

​

گر ايشان را به ناز اندر خوشي بود
شهنشه را شتاب و ناخوشي بود

​

که او سوگند ويسه خواست دادن
دل از بند گماني برگشادن

​

چو ويس ماه پيکر را طلب کرد
زمانه روز او را تيره شب کرد

​

همي جستش ز هر سو يک شبانروز
به دل در آتشي مانده خردسوز​