رباعیات مهستی گنجوی

[*JujU*]

[h=2]مهستی گنجوی[/h]

مهستی گنجوی
​

مهستی گنجوی از زنان شاعران متقدم تاریخ ادبیات فارسی و همدوره با غزنویان بوده است. همسر وی را امیراحمد پسر خطیب گنجه و سال وفات وی را ۵۷۶ یا ۵۷۷ هجری قمری نوشته‌اند. از وی کتاب کامل و مستقلی باقی نمانده است مجموعهٔ رباعیات مهستی به همت آقای علی پی‌سپار و از روی یک نسخهٔ چاپ شده در آذربایجان شوروی به گنجور اضافه شده است


رباعی شمارۀ ۱

دوشینه شبم بود شبیه یلدا​

آن مونس غمگسار نامد عمدا​

شب تا به سحر ز دیده دُر می‌سفتم​

می‌گفتم رب لاتذرنی فردا​

​

 

[*JujU*]

[h=2]رباعی شمارۀ ۲[/h]

حمامی را بگو گرت هست صواب​

امشب تو بخسب و تون گرمابه متاب​

تا من به سحرگهان بیایم به شتاب​

از دل کنمش آتش وز دیده پر آب​

​

 

[*JujU*]

[h=2]رباعی شمارۀ ۳[/h]

گر باد پریر خود نرگس بفراخت​

دی درع بنفشه نیز بر خاک انداخت​

امروز کشید خنجر سوسن از آب​

فردا سپر از آتش کل خواهد ساخت​

​

 

[*JujU*]

[h=2]رباعی شمارۀ ۴[/h]

آتش بوزید و جامهٔ شوم بسوخت​

وز شومی شوم نیمهٔ روم بسوخت​

بر پای بُدم که شمع را بنشانم​

آتش ز سر شمع همه موم بسوخت​

​

 

[*JujU*]

[h=2]رباعی شمارۀ ۵[/h]

باد آمد و گل بر سر میخواران ریخت​

یار آمد و می در قدح یاران ریخت​

آن عنبر تر رونق عطاران بُرد​

و آن نرگس مست خون هشیاران ریخت​

​

 

[*JujU*]

[h=2]رباعی شمارۀ ۶[/h]

لاله چو پریر آتش شور انگیخت​

دی نرگس آب شرم از دیده بریخت​

امروز بنفشه عطر با خاک آمیخت​

فردا سحری باد سمن خواهد بیخت​

​

 

[*JujU*]

[h=2]رباعی شمارۀ ۶[/h]

لاله چو پریر آتش شور انگیخت​

دی نرگس آب شرم از دیده بریخت​

امروز بنفشه عطر با خاک آمیخت​

فردا سحری باد سمن خواهد بیخت​

​

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۷




چو دلبر من به نزد فصّاد نشست
فصّاد سبک دست سبک دستش بست
چون تیزی نیش در رگانش پیوست
از کان بلور شاخ مرجان برجست

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۸




در مرو پریر لاله انگیخت
دی نیلوفر به بلخ در آب گریخت
در خاک نشابور گل امروز آمد
فردا به هری باد سمن خواهد ریخت

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۹




هرلحظه غمی به مستمندی رسدت
تیری به جفا به دردمندی رسدت
در کشتن عاشقان از این بیش مکوش
زنهار مبادا که گزندی رسدت

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۱۰




خط بین که فلک بر رخ دلخواه نبشت
بر برگ گل و بنفشه ناگاه نبشت
خورشید خطی به بندگیش می‌داد
کاغذ مگرش نبود بر ماه نبشت

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۱۱



هنگام صبوح گر بت حورسرشت
پُر می قدحی به من دهد بر لب کشت
هرچند که از من باشد این سخن زشت
سگ به ز من ار هیچ کنم یاد بهشت

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۱۲



با من لب تو چو زلف تو بسته چراست؟
چشم خوش تو خصم من خسته چراست؟
بروی کمان مثالت اندر حق من
گر نیست جفای چرخ پیوسته چراست؟

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۱۳




گفتی که بدین رخان زیبا که مراست
چون خلد، وثاق تو بخواهم آراست
امروز در این زمانه آن زهره که راست؟
تا گوید کان خلاف گفتی با راست

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۱۴




بازار دلم با سر سودات خوش‌ست
شطرنج غمم با رخ زیبات خوش‌ست
دائم داری مرا تو در خانهٔ مات
ای جان و جهان مگر که با مات خوش‌ست

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۱۵



در میکده پیش بت تحیّات خوش است
با ساغر یک منی مناجان خوش است
تصبیح و مصلای ریائی خوش نیست
زنّار مغانه در خرابات خوش است

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۱۶




صحّاف پسر که شهرهٔ آفاق است
چون ابروی خویشتن به عالم طاق است
با سوزن مژگان بکند شیرازه
هر سینه که از دل غمش اوراق است

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۱۷




ایام چو آتشکده از سینهٔ ماست
عالم کهن از وجود دیرینهٔ ماست
اینک به مثل چو کوزه‌ای آب خوریم
از خاک برادران پیشینهٔ ماست

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۱۸




افسوس که اطراف گلت خار گرفت
زاغ آمد و لاله را به منقار گرفت
سیماب زنخدان تو آورد مداد
شنگرف لب لعل تو زنگار گرفت

 

[*JujU*]

رباعی شمارۀ ۱۹




گفتم که لبم به بوسه‌ای مهمان است
گفتا که بهای بوسهٔ من جان است
عقل آمد و در پهلوی من زد انگشت
یعنی که خموش، بیع … که ارزان است